رضا علی محسنی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

مستندات موجود از دهه 1950 میلادی به بعد گواه نوعی شیوه زیست بشری در برخی جوامع است که با تفاوت در تعریف به عنوان مسکن های کنترل نشده ،غصبی، حاشیه ای و خودساخته شهری خوانده شده اند. در جهان امروز پدیده حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی در مادر شهرها و کلان شهرها امری اجتناب ناپذیر و از جمله چالش هلی فرا روی مدیریت شهری است. آهنگ شتابان مهاجرت های بیرویه از روستا به شهر علاوه بر دامن زدن به نابسامانی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاشیه نشینی شهری را نیز پدید آورد. در واقع فقر روستایی به فقر شهری با کلیه محرومیت های آن تغییر مکان می دهد. شتاب گرفتن مهاجرت های داخلی و افزایش سریع جمعیت شهرها به پیدایش صورت های گوناگون حاشیه نشینی در داخل محدوده و خارج از محدوده های شهری و نیز در بافت های انحطاط یافته و فقیر نشین شهرهای بزرگ می انجامد.رشد نا متعادل اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی موجود نابرابری ها و عدم توازن جغرافیای فاصله شهر و روستا می شود و در پی آن گروه های متعدد روستایان به شهرها مهاجرت و نتنها جذب فعالیت های اقتصادی مولد شهری نمی شوند بلکه در جامعه و فرهنگ شهری نیز ادقام نشده و به جدای گزینی مکانی و ایجاد سکونتگاه های غیر رسمی می نمایند. حاشیه نشینی به بخشی از توسعه شهری اطلاق می شود که بدون برنامه ریزی ، کنترل و رعایت ضوایط و مقررات شهرسازی توسط نوده ای از مردم که عمدتا فقرا و اقشار کم درآمد شهری و مهاجران روستایی می باشند ایجاد می شود. در محلات حاشیه نشین نرخ جرایم و بزهکاری به علت تراکم بالای جمعیت، فقر فزاینده، شکستگی ساختارها و ایجاد گسست ها اجتماعی تضعیف پیوند های اجتماعی و همچنین رهایی افراد از فشار افکار عمومی و کنترل رسمی ، بالا ارزیابی می شود. در واقع می توان اظهار داشت که نسبت معنی داری بین حاشیه نشینی سکونتگاه های غیر رسمی با جرم و آسیب های اجتماعی وجود داشته و مناطق حاشیه نشین به مثابه جزیره های آسیبزای شهری ، از منابع اصلی جرم و بزهکاری بشمار می اید. تحقیقات نشان میدهند که مناطق حاشیه نشین به دلیل شرایط محیطی و وجود عناصر نامساعد و همچنین به دلیل بافت ناهمگون اجتماعی و فرهنگی از جرم خیزترین مناطق شهری محسوب می شوند. این مقاله به بررسی نسبت حاشیه نشینی با جرم و اسیب های اجتماعی پرداخته و تلاش دارد ضمن تحلیل چند بعدی این مسئله به معرفی سیاست ها و راهبرد های اجرایی به منظور پیشگیری از جرم و انحرافات اجتماعی در مناطق حاشیه نشینی بپردازد.

شهر،حاشیه نشینی، سکونتگاه های غیر رسمی، جرم، آسیب های اجتماعی