حسن بیک محمدی - استادیار دانشگاه اصفهان

تا سی سال پیش در سطح جهان، جهانگردی و سفرهای بین­ المللی حتی برای کسانی که از توان اقتصادی بالایی برخوردار بودند امری لوکس و فانتزی محسوب می ­شد در حالی که امروزه صنعت توریسم به صورت یکی از بزرگترین صنایع جهان درآمده است. تعداد جهانگردان بین­ المللی که در سال ۱۹۵۰م از ۲۵ میلیون نفر متجاوز نبوده در سال ۱۹۹۳م به بیش از ۵۰۰ میلیون نفر افزایش یافته است. در این مدت درآمد حاصل از این صنعت از ۱/۲ به ۳۰۴ میلیارد دلار رسیده است. براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی سهم کشورهای خاورمیانه، آسیای جنوب غربی و شمال آفریقا از این درآمد تنها ۴ درصد بوده است. در حالی که درآمد کشور اسپانیا به تنهایی بیش از درآمد نفتی تمامی کشورهای اطراف خلیج فارس و سهم کشور اندونزی معادل ۳/۳ میلیارد دلار و سهم کشور فرانسه از این صنعت نزدیک به یکصد میلیارد دلار می­ باشد. بی تردید کشور ما به دلیل برخورداری از شرایط متنوع آب و هوایی، تاریخ کهن، آثار متعدد باستانی، سیاحتی و زیارتی، مناظر بدیع، چشم اندازهای زیبای جغرافیایی و آثار هنری از نظر صنعت توریسم دارای جایگاه ویژه­ ای است که در اثر توجه بیشتر می ­تواند به زودی به یکی از قطب­ های بزرگ توریستی دنیا تبدیل گردد. اما باید توجه داشت که یکی از واقعیت های صنعت توریسم برای هر کشور آنست که این صنعت اصولا نه میمون است و نه مطرود، اگرچه تردیدی نیست که توسعه این صنعت از نظر درآمد ارزی و ارزش­ های افزوده، ایجاد اشتغال و آفرینش کار و حیات بخشیدن به اقتصادهای محلی بی­جان و تعامل فرهنگ بسیار سازنده است، ولی هرگاه این صنعت در تخریب محیط ­های طبیعی موثر بوده و به ویژه به محیط ­های فرهنگی آسیب برساند، فوق العاده ناخوشایند است لذا باید گفت علیرغم این که توسعه این صنعت در بعد فرهنگی به همبستگی بین ملت­ ها و در نهایت به صلح و تفاهم بین­ المللی می­ انجامد و از نظر اقتصادی نیز منابع بیشماری را بدنبال دارد، اما در بعضی از محافل بین ­المللی به خاطر برخی از اثرات منفی، نسبت به رشد و توسعه آن با نگرانی و تردید می­ نگرند. سعی این مقاله برآن است تا صنعت توریسم را در ایران و استان سیستان و بلوچستان مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.