حجت السلام محمد مهدی نادری قمی

انگیزه درونی و نیروی کنترل داخلی که فرد را برای انجام کاری بر می انگیزد از جمله نکاتی است که در تعریف وجدان کاری اهمیت اساسی دارد. در همین ارتباط است که باید به عوامل تقویت کننده و عوامل بازدارنده توجه شود. وجدان کاری با ایمان تفاوت دارد. البته، در ضمیر فرد مومن زمینه گسترده ای برای ایجاد وجدان کاری وجود دارد. برای ایجاد و تقویت وجدان کاری باید علم نسبت به فعل وجود داشته باشد و فرد احساس کند، انجام کار به نحوی برایش فایده دارد و کمالی برای او به بار می آورد. چنانچه در روش و دستورات شریعت اسلام دقت کنیم به این نکته پی می بریم که در بحث وجدان کاری نباید تنها به دنبال انگیزه های عالی و متعالی اخص افراد رشد یافته و متکامل بود بلکه باید به انگیزه هایی توجه کرد که معمولا نوع بشر به آنها واکنش نشان می دهند. در این زمینه نیز باید خاطر نشان نمود که پاره ای متغیرها وجود دارند که فقط بحث تاثیر یک عامل نیستند، نظیر رضایت شغلی، جابه جایی و ترک خدمت و غیره. بدین لحاظ برای ارتقای وجدان کاری به جای توصیه ها و ذکر باید و نبایدهای صرفا اخلاقی باید در جستجوی مکانیسمهای اجرایی و راهبردهای عملی باشیم. در این راستا، مشخص کردن تصویرمان از انسان موردنظر ضروری است. نکته دیگر آنکه به جای تحقیق صرفا علمی در زمینه وجدان کاری، می توان به اتکای دو منبع قرآن و سنت ارتباط دو یا چند متغیر را تبیین کرد.