سید رامین غفاری - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

فضا و ساماندهی فضایی از جمله مباحثی است که حدودا از دهه ۱۹۵۰ وارد ادبیات جغرافیایی جهان گردیده است. - عدم تعادل در توسعه شهر و روستا و بهره ­مندی از مزایای آن. - جامع نگری به ابعد مختلف طبیعی، اقتصادی- اجتماعی و کالبدی در حل مسائل و معضلات جوامع انسانی. - عدم پاسخگویی ساختار و سازمان فضایی قلمروهای جغرافیایی خاص به ویژه در مناطق روستایی کشورهای جهان سوم و عقب مانده به معضلات و نیازهای معاصر. - حصول مقیاس­ های معقول در سرمایه ­گذاری و برنامه­ ریزی­ های اقتصادی- اجتماعی. - توزیع متعادل جمعیت، خدمات و فعالیت با توجه به استعدادهای بالفعل و بالقوه در سطوح فضایی همگن. و...را شاید بتوان از جمله مهم ترین دلایل گرایش برنامه­ ریزان و جغرافیدانان به مطالعاتی با ابعاد فضایی دانست. بی­ تردید با گذشت زمان و ظهور ناکامی های روزافزون تفکرات قطب ­گرایی و برنامه­ ریزی متمرکز در دستیابی به توسعه­ ای موزون و متعادل، ضرورت جامع­ نگری فضایی بالاخص برای مناطق روستایی کشورهای در حال رشدی مانند ایران را بیش از گذشته آشکار می­ سازد. در این راستا ساماندهی نظامی فضایی سکونتگاه­ های روستایی از جمله پروژه­ هایی محسوب می ­شد که در صورت اهتمام جدی به آن و با توجه به یکپارچه­ نگری خاص آن به فضای روستایی و برخورداری از دیدی پهنه­ ای قادر خواهد بود تا راهگشای بسیاری از مسائل و معضلات مناطق روستایی کشورمان باشد. در این مقاله سعی شده ضمن کنکاشی در مفاهیم فضا، فضای روستایی، سازمان و ساختار فضایی به بیان پیشینه و اهدافی از طرح ساماندهی فضایی سکونتگاه ­های روستایی در ایران و نتایج آن پرداخته شود.