رکسانا نیکنامی - استادیار گروه مطالعات منطقه ای، دانشکده حقوق و علوم سیا سی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. دارای دکتری مطالعات منطقه ای (مطالعات اروپا) از دانشگاه تهران. محورهای مطالعاتی: سیاست خارجی اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی

همه گیری کووید ۱۹ از سال ۲۰۱۹ سبب تحولات عمیقی در عرصه سیاست بین الملل شد. اتحادیه اروپا نیز از این تحولدر امان نماند؛ اما، آنچه وضعیت این نهاد را نسبت به سایر بازیگران بین المللی متمایز کرد مدیریت بحران و تبدیل آن بهفرصت بود. در ابتدای همه گیری، صحبت های زیادی در مورد تشدید واگرایی اروپایی در سیاست خارجی و امنیتیمشترک اروپا می شد. اما مسیری که اتحادیه طی کرد نافی این گزاره است. پرسش اصلی این است که همه گیری کروناچه تاثیری بر سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا برجای گذاشته است؟ در پاسخ می توان گفت که همه گیریکرونا از طریق تعمیق دو فرایند ایجابی تقویت هویت اروپایی و حرکت به سوی تعمیق چندجانبه گرایی دوسطحی و سلبی،نفی سیاست های رقبا (چین، ایالات متحده و روسیه) به نفع سیاست خارجی و امنیتی مشترک تمام شده است. برایبررسی این فرضیه از نظریه عملگرایی ژئوپلیتیک بهره برده شده است. در همین راستا، تاثیر همه گیری در دو برههزمانی پنج ماهه آغازین و پس از آن بررسی شده است. در دوره نخست، اروپا به سوی فضای چندقطبی گرایی و پس از آنبه سوی چندجانبه گرایی حرکت کرد. نتایج بررسی دوره دوم، مبین این امر است که همه گیری فصل جدیدی در معادلاتسیاست خارجی اروپا ایجاد کرد و به تقویت «مای اروپایی» در برابر «مای ملی» انجامید. این فرایند به تقویت مرزهای خارجی اتحادیه اروپا و کمرنگ شدن مرزهای داخلی و در اولویت قرارگرفتن سیاست مشترک انجامید. نتیجه دیگر اینبحران برای اروپا، تبدیل واکسن از کالایی عمومی به ابزار قدرت نرم برای دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا بوده است. ازسوی دیگر، در بعد خارجی نیز، ناکامی پروپاگاندای روسیه، سیاست چین برای گمراه کردن جامعه بین الملل درباره منشاهمه گیری و در نهایت سیاست های امریکای دوران ترامپ انسجام بیشتر هویت اروپایی و حرکت به سوی تقویت سیاستخارجی و امنیتی مشترک را سبب شد.

اتحادیه اروپا، سیاست خارجی و امنیتی مشترک، کووید ۱۹ ، همه گیری، هویت