حسین ارزانی - دانشگاه فردوسی مشهد
زینب جعفریان جلودار - دانشگاه فردوسی
علی نیکخواه - دانشگاه فردوسی مشهد
حسین آذرنیوند - دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی قربانی - دانشگاه فردوسی مشهد

برای تعیین نیاز روزانه دام به علوفه و خوراک باید در هر منطقه وزن واحد دامی موجود در آن و کیفیت علوفه و خوراک در دسترس مد نظر قرار گیرد. این مورد برای تعیین ظرفیت چرایی مراتع امری ضروری است، بر همین اساس در این تحقیق وزن زنده واحد دامی نژاد فراهانی مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور ۲ گله از این نژاد انتخاب و در شرایط قشلاق و ییلاق در هر گله ۳۰ راس گوسفند شامل ۱۵ میش ۳ تا ۴ ساله، ۵ راس بره ۹ ماهه، ۵ راس بره ۶ ماهه و ۵ راس قوچ ۳ تا۴ ساله وزن کشی شدند. وزن واحد دامی ۴۲ کیلوگرم بر اساس وزن زنده میش ها برآورد شد و نتایج نشان داد که معادل واحد دامی برای قوچ، بره ۹ ماهه و بره ۶ ماهه به ترتیب ۴۸/۱، ۶/۰ و ۵۲/۰ واحد دامی است. دو جنس میش و قوچ و دو گله ۱ و ۲ از نظر وزن دام ها با هم در سطح ۱ درصد تفاوت معنی دار داشتند. همچنین برای تعیین کیفیت علوفه گیاهی مراتع مورد چرای این نژاد ۵ نمونه از هر گونه (با قطع ۵ پایه گیاه برای هر نمونه) قابل چرای دام تهیه و درصد پروتئین خام، دیواره سلولی بدون همی سلولز، قابلیت هضم ماده خشک و انرژی متابولیسمی از طریق تجزیه شیمیایی تعیین گردید. کیفیت علوفه ۷ گونه در ییلاق و ۱۰ گونه در قشلاق اندازه گیری شد و مقایسه میانگین به روش توکی در این داده ها نشان دهنده تفاوت معنی دار بین گونه های مختلف از نظر کیفیت علوفه در سطح ۵ % بود که بیانگر لزوم محاسبه نیاز غذایی واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه است. کیفیت علوفه در دسترس دام نیز بستگی به ترکیب گیاهی مرتع دارد. نیازهای غذایی این نژاد با توجه به شرایط مختلف محیطی از جمله فاصله و شیبی که دام در روز طی می کند ۲۵ درصد بیش از مقدار محاسبه شده با دو روش استفاده از جدول NRC و معادله ماف (۱۹۸۴) برآورد گردیده است. با استفاده از جدول NRC و معادله ماف میزان مورد نیاز روزانه دام به انرژی متابولیسمی به ترتیب ۶/۹ و ۵/۷ مگاژول و با توجه به کیفیت علوفه نیاز روزانه هر واحد دامی به علوفه خشک با استفاده از جداول NRC و معادله ماف به ترتیب ۹۴/۱ و ۵۲/۱ کیلوگرم محاسبه شد.

انرژی متابولیسمی, واحد دامی, نیاز روزانه واحد دامی, کیفیت علوفه