عباس مکرم حصار - نویسنده
عصمت مهدیخانی مقدم - نویسنده
زهرا تنها معافی - مسئول مکاتبه

گونه Heterodera schachtii، یکی از مهم ترین عوامل بیماریزای چغندرقند در دنیاست. این نماتود در اکثر مناطق تحت کشت این گیاه در ایران گسترش دارد و موجب کاهش عملکرد و میزان قند موجود چغندر تولید شده در مزارع آلوده میشود. جمعیتهای مختلف schachtiiH. از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی بسیار متفاوت هستند و شناسایی آنها براساس خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی سیستهاولاروهای سن دوم بسیار وقتگیر بوده و نیازمند مهارت و دقت زیاد می باشد. در سالهای اخیر امکان استفاده از روش ITS-PCR-RFLP برای تفکیک این گونه از سایر گونههای موجود بررسی شده است. در این بررسی ۱۲۰ جمعیت از نماتود سیستی چغندرقند از مزارع مختلف در استان خراسان رضوی جمعآوری شد و سیستها از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی مورد بررسی قرار گرفتند. در میان این جمعیتها، ۸۸ جمعیت که تفاوتهای مرفولوژیکی نسبتا زیادی با هم داشتند، انتخاب شدند. پس ازاستخراج DNA، تکثیر ناحیه rDNA-ITS با استفاده از آغازگرهای عمومی این ناحیه انجام شد. محصول PCR هر نمونه با استفاده از آنزیم برشی MvaI هضم شد. تمامی ۸۸ نمونه الگوی باندی مشابهی را تولید کردند که با الگوی ارائه شده برای این گونه در منابع معتبر همخوانی دارد. پس از تایید گونه، گروهبندی جمعیتهای ذکر شده بر اساس خصوصیات مرفومتریکی نشان داد که جمعیتهای مناطق شمالی استان ازجمعیتهای مناطق جنوبی قابل تفکیک است، هر چند بر اساس مناطق کوچک تر جغرافیایی تفکیک قابل قبولی صورت نگرفت. هم چنین بر اساس طول باندهای کوتیکولی ناحیه واژن و برجستگیهای گره مانند موجود در مخروط انتهای بدن سیستها، چهار تیپ مرفولوژیکی نشخیص داده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که روش ITS-PCR-RFLP میتواند در شناسائی جمعیتهای مختلف H. schachtii با دامنه وسیع تفاوتهای مرفولوژیکی بسیار کارآمدتر و سریعتر از روشهای مرفولوژیکی باشد.

گروهبندی, نماتود سیستی چغندرقند, خراسان رضوی, مرفولوژی, ITS-PCR-RFLP, Heterodera schachtii