آیدا تقی زاد
جعفر احمدی
رحیم حداد
محمدمهدی ضرابی

چکیده پسته (Pistacia vera L.) یکی از مهمترین محصولات باغی ایران است که سهم زیادی از درآمدهای صادراتی غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. بهترین راهکار برای رسیدن به بالاترین میزان عملکرد، احداث باغهای هموژن و اصیل ژنتیکی است که در این خصوص بررسی دقیق تنوع ژنتیکی امکان احداث باغهای یکنواخت با ژنوتیپ های برتر را میسر می سازد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی ۱۹ توده پسته ایرانی با استفاده از ۲۰ آغازگر ISSR مورد ارزیابی قرار گرفت که از این تعداد ۱۰ آغازگر باندهای تکرار پذیر مناسب تولید کردند. در این بررسی در مجموع ۱۱۴ قطعه DNA (مکان ژنی) تکثیر و امتیاز بندی شدند که از آنها ۷۳ قطعه (۶۴ درصد) چند شکلی نشان دادند. میانگین محتوای چند شکلی اطلاعات (PIC) برای آغازگرهای استفاده شده از حداقل ۸۵ درصد تا حداکثر ۹۱ درصد متغیر بود. برای ارزیابی شباهت ها و اختلافات ژنومی بین ارقام از ضریب تشابه جاکارد استفاده شد. کمترین فاصله بین ارقام کله قوچی و احمد آقایی با میزان تشابه ۸۳/۰ و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ارقام کله قوچی، حسین خانی و ابراهیم آبادی با میزان تشابه ۵۴/۰ مشاهده شد. با توجه به ضریب همبستگی کوفنتیک بین ماتریسهای تشابه و ماتریس خروجی دندروگرام، کلاستر بندی حاصل از روش UPGMA مناسب ترین گروه بندی را حاصل نمود که بر این اساس و با استفاده از نمودار درختی حاصل ارقام در سه گروه اصلی ۲، ۴ و ۱۳ رقمی گروه بندی شدند. در این تحقیق نشانگر ISSR برای مطالعات بررسی تنوع ژنتیکی و تهیه شناسنامه مولکولی کامل برای تمام توده های پسته ایرانی مناسب تشخیص داده شد. واژه های کلیدی: پسته، ISSR، تنوع ژنتیکی، نشانگر