سعید ملک زاده شفارودی - بیرمینگهام انگلستان / دانشگاه فردوسی
عسکر غنی
مازیار حبیبی
اکرم امیری - علوم و تحقیقات

چکیده به منظور بررسی القاء پلی پلوئیدی در گیاه ریحان (L. Ocimum basilicum)، دو آزمایش مستقل به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا" تصادفی با دو فاکتور غلظت کلشی سین و مدت زمان تیمار با ۴ تکرار انجام شد. غلظت کلشی سین با چهار سطح (صفر، ۰۵/۰، ۱/۰ و ۲/۰ درصد) و مدت زمان تیمار در سه سطح (۶، ۱۲ و ۲۴ ساعت) بود. در آزمایش اول تیمارهای فوق روی بذر و در آزمایش دوم روی مریستم انتهایی اعمال شد. در آزمایش اول کلیه گیاهان غیر از شاهد از بین رفتند. در آزمایش دوم اعمال تیمارها در مرحله ۸-۶ برگی با استفاده از روش آغشته نمودن نوک مریستم انتهایی توسط گلوله پنبه ای انجام شد. پس از مشاهده تغییرات ظاهری، از هر تیمار تعدادی نمونه توسط فلوسایتومتری مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین مطالعات روزنه ای جهت بررسی تغییرات روزنه ای انجام شد. نتایج حاصل از بررسی های فلوسایتومتری، مورفولوژیک و روزنه ای در رابطه با القای پلوئیدی نشان داد که غلظت تیمار تاثیر معنی داری بر این فاکتور داشته است به طوری که بیشترین میزان احتمال پلوئیدی (۶۳/۳ درصد) مربوط به غلظت ۰۵/۰ درصد کلشی سین می باشد و زمان تیمار و اثرات متقابل تاثیر معنی داری بر این فاکتور نداشتند. از طرف دیگر اثرات ساده غلظت کلشی سین و مدت زمان تیمار و اثر متقابل آنها بر درصد زنده مانی گیاهان معنی دار بود به طوری که پس از تیمار شاهد (غلظت صفر) بیشترین زنده مانی (۴/۴۷) مربوط به غلظت ۰۵/۰ بود. غلظتهای بالاتر باعث از بین رفتن درصد بالاتری از گیاهان شدند. در میان زمانهای مختلف تیمار نیز بیشترین زنده مانی (۵/۶۰ درصد) مربوط به تیمار ۱۲ ساعت بود. نتایج کلی نشان داد که غلظت ۰۵/۰ درصد و مدت زمان ۶ ساعت بهترین تیمار جهت القاء پلوئیدی در گیاه ریحان می باشند. واژه های کلیدی: ریحان، سطح پلوئیدی، فلوسایتومتری، کلشی سین