محمد کافی - فردوسی مشهد
احسان کشمیری

چکیده زیره سبز یکی از مهمترین و اقتصادی ترین گیاهان دارویی است که می تواند در مناطق خشک و نیمه خشک ایران برای کشاورزی در شرایط کمبود آب حائز اهمیت فراوان باشد. جهت بررسی توام واکنشهای آگرو فیزیولوژی زیره سبز کشورمان با یک رقم هندی در شرایط تنش خشکی و شوری، آزمایشی به صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۳ تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال ۱۳۸۸ انجام شد. کرتهای اصلی، شامل ۱، ۲، ۳ و ۴ (شاهد) بار آبیاری در طول فصل رشد زیره سبز و کرتهای فرعی دو سطح شامل آبیاری با آب با هدایت الکتریکی ۱ دسی زیمنس بر متر (شاهد) و آب شور با هدایت الکتریکی ۵ دسی زیمنس بر متر و کرتهای فرعی فرعی شامل توده بومی سرایان و رقم هندی بودند . نتایج نشان داد که تیمارهای ۲ و ۳ بار آبیاری با آب معمولی بیشترین عملکرد را داشتند و بین این دو تیمار از نظر این صفت تفاوت معنی داری مشاهده نشده و از نظر عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در چتر نسبت به سایر تیمارها برتری معنی داری داشتند. کمترین مقدار عملکرد مربوط به تیمارهای ۱ و ۴ بار آبیاری با آب شور بود که در بعضی شاخص های مورد مطالعه از قبیل عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در چتر به طور معنی داری نسبت به سایر تیمارها کمتر بود. به طور کلی تنش شوری بر تمامی صفات مورد مطالعه در توده سرایان و رقم هندی زیره سبز از قبیل عملکرد دانه و بیولوژیک، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، و وزن هزار دانه اثر کاهشی معنی داری داشت، همچنین بین توده و رقم مورد مطالعه، با وجود عملکرد بالاتر توده سرایان نسبت به رقم هندی، در تنش خشکی رقم هندی و در تنش شوری توده سرایان با کاهش عملکرد بیشتری روبرو شدند. بنابراین در شرایط محیطی مشهد با انجام دو بار آبیاری با آب معمولی در زیره سبز عملکرد مطلوبی حاصل خواهد شد. واژه های کلیدی: آبیاری، تنش شوری، زیره سبز، عملکرد، اجزاء عملکرد