مصطفی شریفی - دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی
محمدتقی قبولی درافشان - دانشیار گروه فقه دانشگاه فردوسی
محمدرضا علمی سولا - دانشیار گروه فقه دانشگاه فردوسی

خیار غبن یکی از انواع خیارات است که به موجب آن، هرگاه ارزش اقتصادی عوضین معامله به طور فاحشی متفاوت باشد، متضرر از معامله حق به هم زدن آن را خواهد داشت. از جمله مهم ترین ادله اثباتی در مشروعیت خیار غبن، تمسک به قاعده لاضرر است. صحت استناد به لاضرر در این مسئله، مبنی بر شمولیت لاضرر بر امور عدمی است که معرکه اختلاف آرای فقیهان امامی شده است؛ چه اینکه صرفا در فرضی می توان از قاعده مزبور به مثابه مبنای خیار غبن بهره جست که لاضرر ظرفیت و پتانسیل اثبات حکم را داشته باشد؛ لکن بسیاری از فقیهان تاکید نموده اند که ادله حجیت لاضرر منحصرا احکام وجودی را پوشش می دهد.ضرورت بحث از آن روست که در فرض اثبات جریان قاعده در امور عدمی، می توان از این ظرفیت برای پاسخگویی به مسائل و چالش های گوناگون فقهی و حقوقی بهره جست. لذا جستار حاضر در پژوهشی توصیفی-تحلیلی به بازخوانی ادله و مستندات فقهی پرداخته و ضمن بررسی امکان استناد به لاضرر در جهت مشروعیت خیار غبن، تحلیل و نقد آرای گوناگون موجود در زمینه جنبه اثبات گری قاعده مزبور را در مطالعه گرفته است.

خیارغبن, قاعده لاضرر, امور عدمی, اثبات حکم