حیدر رحیم النجم - گروه فن آورهای پرورش دام، دانشکده فنی المسیب، دانشگاه فنی الفرات الاوسط، بابل، عراق
صادق علیجانی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
آرش جوانمرد - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
سیدعباس رافت - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
کریم حسنپور - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

هدف از پژوهش حاضر، تخمین شاخص ­های مولکولی، ساختار ژنتیکی، تنوع و تنگنای ژنتیکی در سه جمعیت گوسفند بومی عراق (عواسی، نعیمی و عرابی ) می­ باشد. بدین منظور، از تعداد ۱۲ جایگاه میکروساتلایت با توزیع استقرارکروموزمی (۱، ۲، ۵، ۹ و ۱۴ ) وطبق توصیه فائو و انجمن ژنتیک جهانی استفاده شد. تعداد ۶۰ نمونه خون کامل حیوان (نر و ماده ) به صورت تصادفی از جمعیت های مربوطه در استان های کربلا، نجف و بابل تهیه شد. استخراج DNA، تعیین کمیت و کیفیت، واکنش زنجیره پلی مراز و الکتروفورز و عکس برداری با روش ­های متداول رایج انجام شد. از روش Allele Binning نیز برای تصحیح ژنوتیپ­ ها و به حد اقل رساندن خطای قرائت ژنوتیپ استفاده شد. تعداد بیش از ۹ نوع شاخص آماری مولکولی (فروانی اللی، تعداد آلل­ های مشاهده شده و مورد انتظار، هتروزایگوستی مشاهده شده و مورد انتظار، محتوای چند شکلی، ضریب رایت، شاخص شانون، شاخص ­های آماره F و فاصله ژنتیکی و وضعیت باتلنگ ) بررسی شد. نتایج در دو بخش بررسی مطلوبیت جایگاه میکروساتلایت و ارزیابی تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی ارائه شد. نتایج بخش اول نشان داد که بیش ترین پلی مورفیسم در نشانگرهای OarFCB۲۲۶ و TGLA۱۳ و بقیه کم ترین  پلی مورفیسم را ایجاد می ­کند. نتایج بخش دوم نشان داد که به ترتیب نژاد عواسی و عرابی بیش ترین و کم ترین تنوع را دارد. بیش ترین فاصله ژنتیکی بین دو نژاد عرابی و نعیمی و کم ترین بین نعیمی وعواسی بود. منحنی L-Shape باتلنک نشان داد که جمعیت­ های مورد مطالعه در تنگنای ژنتیکی قرار دارند.

تنوع ژنتیکی, نشانگر میکروساتلایت, گوسفند بومی عراقی, تنگنای ژنتیکی