هاجر بخشی پور میانده - Science and Research Branch
ایرج مهرگان - Science and Research Branch
سارا سعادتمند - Science and Research Branch
بهروز گلعین - - Citrus Research Institute

  سابقه و هدف: اطلاع از روابط فیلوژنتیک و تنوع ژنتیک در مرکبات جهت تشخیص روابط ژنتیکی، شناسایی ژرم پلاسم و ثبت ارقام جدید، امری مهم و ضروری می باشد. در کلکسیون های مرکبات کشور، تعدادی بیوتیپ وجود دارد که شناسایی آنها عمدتا بر اساس صفات مرفولوژی بوده و تحقیقات ژنتیکی چندانی بر روی آنها انجام نشده است. نشانگرهای ملکولی می توانند در این زمینه مفید باشند. مواد و روش ها: به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی بین ۴۵ ژنوتیپ از ارقام ناشناخته و تجاری مرکبات موجود در ایستگاه تحقیقات کترا، از نشانگر SSR استفاده گردید. استخراج DNA از برگ های جوان مرکبات با روش موری و تامسون انجام شد و سپس تکثیر با ده جفت آغازگر ریزماهواره صورت گرفت. محصولات تکثیر شده با استفاده از ژل پلی آکریلامید ۶% دارای اوره ۷ مولار و تحت شرایط واسرشتگی تفکیک شده و با رنگ آمیزی نیترات نقره قابل رویت گردید. الگوی باندی براساس حضور باند (یک) یا عدم حضور باند (صفر) نمره دهی شده و محتوای اطلاعات چندشکلی برای هر جفت نشانگر محاسبه گردید و با استفاده از نرم افزار NTSYS ، فاصله ژنتیکی ژنوتیپ ها براساس ضریب تشابه جاکارد محاسبه وروش تجزیه خوشه ای دورترین همسایه برای گروه بندی استفاده شد.یافته ها: میانگین چندشکلی ۶۸۵/۰ برآورد شد. تعداد آلل ها از ۳ تا ۱۳متغیر بوده و در مجموع ۷۲ آلل شناسایی شد. تجزیه کلاستر ۴۵ ژنوتیپ مورد بررسی را براساس نشانگرهای SSR به شش گروه تقسیم نمود. ارقام پرتقال، نارنگی و ۲۴ ژنوتیپ ناشناخته در گروه A، گریپ فروت و پوملو و نارنج و شش ژنوتیپ ناشناخته در گروه B، سه ژنوتیپ ناشناخته در گروهC ، دو ژنوتیپ ناشناخته و یوزو به ترتیب در گروه های D و E و در نهایت ارقام لیمو و بالنگ و دو ژنوتیپ ناشناخته در گروه F قرار گرفتند. نتیجه گیری: هر یک از این نشانگرها سطوح مختلفی از تنوع را در سطح ژنوم ارایه می دهند که می تواند در مدیریت ژرم پلاسم و ذخایر توارثی مفید باشد. تجزیه تنوع ژنتیک و روابط خویشاوندی در مرکبات، اطلاعات مفیدی را برای برنامه های به نژادی، انتخاب و ثبت ارقام جدید فراهم می کند.  

Citrus cultivars, Germplasm, Molecular marker, Phylogenetic relationships., ارقام مرکبات, روابط خویشاوتدی, ژرم پلاسم, نشانگر مولکولی