تحلیل رابطه سبک زندگی با کاهش باروری (مورد مطالعه: زنان ۱۵ تا ۴۹ ساله شهر اهواز)

این پژوهش با هدف بررسی رابطه سبک زندگی و کاهش باروری خانواده های شهر اهواز انجام شده است. حجم نمونه طبق فرمول کوکران ۳۸۴ نفر است که به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده و متناسب با حجم جامعه آماری انتخاب شده است. نوع روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایشی است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. روایی آن توسط اساتید مجرب در حوزه مربوطه بوده و پایانی آن نیز بر مبنای آزمون آلفای کرونباخ بود که میزان آن بالای ۷۰/۰ به دست آمده است و  نشان از پایایی مناسب پرسشنامه دارد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون تی و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین متغیرهای سبک زندگی مدرن (شدت رابطه ۷/۰) و سبک زندگی سنتی (شدت رابطه ۸/۰) با باروری زنان رابطه معناداری وجود دارد؛ همچنین بین متغیر چگونگی گذران اوقات فراغت، سبک های مختلف زندگی (مدرن، سنتی، نه سنتی و نه مدرن) و وضعیت اشتغال پاسخگویان با باروری زنان تفاوت معناداری وجود دارد. اطلاعات حاصل از رگرسیون نشان می دهد که این متغیرها ۱۰۲/۰ درصد از واریانس مربوط به باروری زنان را تبیین کرده اند و همچنین بیشترین میزان اثر متغیرها بر باروری، مربوط به متغیر سبک زندگی مدرن (۱۰۸/۱-) است که اثر مستقیم بر متغیر مستقل دارد و کمترین میزان اثر مربوط به بعد ورزشی اوقات فراغت (۰۷۹/۰-) است که تاثیر مستقیمی بر باروری دارد؛ بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که سبک زندگی بر میزان باروری زنان تاثیرگذار بوده است.  چکیده بلند:مقدمه و بیان مسئلهباروری به عنوان یکی از سه رکن اصلی تغییرات جمعیت، امروزه به یکی از مسائل جمعیت ­شناختی در ایران تبدیل شده است و به عنوان مهم ترین جزء تغییر ساختار سنی جمعیت تلقی می شود. زاد و ولد از دو پدیده طبیعی جمعیت و عامل منحصربه فرد افزایش آن در مقیاس جهانی است. امروزه، تغییرات کاهنده در سطح باروری در کنار ثبات نسبی مرگ ومیر در سطوح پایین سبب شده است تا آهنگ رشد جمعیت به کندی گراید و با توجه به تفاوت های میان باروری و مرگ ومیر از منظر سیاست گذاری های دولت، پدیده باروری، نقش و اهمیت بیشتری در تغییرات جمعیت در آینده خواهد داشت. شهر اهواز امروزه با باروری بسیار پایین تری از حد جایگزینی مواجه است. این مسئله چند سالی است که اذهان جمعیت شناسان و نیز سیاست گذاران را به خود مشغول کرده است و باعث توجه و علاقه بیشتر آن ها به مباحث جمعیتی و روندهای باروری شده است. نگرانی ها از پیامدهای آن و به ویژه اثراتش بر پویایی های کلی جمعیت، به خصوص بر سالخوردگی، به خوبی حاکی از این موضوع است. شهر اهواز در چند دهه اخیر بسیاری از سبک های زندگی، ارزش ها و هنجارهای غالب رفتاری در کشورهای پیشرفته غربی را اتخاذ کرده است. حال با توجه به اهمیت تحولات جمعیتی در سال های اخیر و تاثیرپذیری باروری از عوامل گوناگون، پژوهش حاضر در نظر دارد به بررسی تاثیر سبک زندگی بر کاهش باروری بپردازد.روش شناسیاین تحقیق از نوع کمی و راهبردی پیمایش مبتنی بر رویه توصیفی و همبستگی است. واحد تحلیل آماری فرد می باشد و جامعه آماری کلیه زنان متاهل ۴۹-۱۵ ساله اهواز است که بر اساس داده های سرشماری سال ۱۳۹۵ شهر اهواز، تعداد آن ها ۲۱۱۹۲۱  نفر می باشد. برای تعیین حجم نمونه، بر اساس فرمول تعیین حجم کوکران با خطای ۵ درصد، نمونه ای ۳۸۴ نفری انتخاب شده است. همچنین شیوه نمونه گیری این تحقیق، نمونه گیری طبقه بندی شده (مناطق شهری با توجه به سطح برخورداری طبقه بندی شده اند) متناسب با حجم جمعیت آماری است که یکی از شیوه های نمونه گیری تصادفی است، بدین صورت که شهر اهواز را به هشت منطقه طبقه بندی و از هر منطقه به نسبت حجم جمعیتی آن نمونه انتخاب شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. روایی آن توسط اساتید مجرب در حوزه مربوطه بوده و پایانی آن نیز بر مبنای آزمون آلفای کرونباخ بود که میزان آن بالای ۷۰/۰ به دست آمده است و  نشان از پایایی مناسب پرسشنامه دارد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون تی و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده استیافته های پژوهشنتایج به دست آمده نشان می دهد که بین متغیرهای سبک زندگی مدرن (شدت رابطه ۷/۰) و سبک زندگی سنتی (شدت رابطه ۸/۰) با باروری زنان رابطه معناداری وجود دارد؛ همچنین بین متغیر چگونگی گذران اوقات فراغت، سبک های مختلف زندگی (مدرن، سنتی، نه سنتی و نه مدرن) و وضعیت اشتغال پاسخگویان با باروری زنان تفاوت معناداری وجود دارد. اطلاعات حاصل از رگرسیون نشان می دهد که این متغیرها ۱۰۲/۰ درصد از واریانس مربوط به باروری زنان را تبیین کرده اند و همچنین بیشترین میزان اثر متغیرها بر باروری، مربوط به متغیر سبک زندگی مدرن (۱۰۸/۱) است که اثر مستقیم بر متغیر مستقل دارد و کمترین میزان اثر مربوط به بعد ورزشی اوقات فراغت (۰۷۹/۰-) است که تاثیر مستقیمی بر باروری دارد؛ بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که سبک زندگی بر میزان باروری زنان تاثیرگذار بوده است. نتیجه گیریامروزه در اکثر کشورهای جهان، سیاست های جمعیتی به بخش مهمی از برنامه های توسعه تبدیل شده است. این سیاست های جمعیتی برای جلوگیری از پیامدهایی که بعدها توسط مسئله جمعیت می تواند گریبان گیر جوامع گردد طراحی شده است. از آنجا که امروزه سبک زندگی به متغیری بسیار کلیدی در بسیاری از حوزه های رفتار بشر تبدیل شده است و سیاست های جمعیتی نیز صرفا با تاکید بر بایدها و بدون توجه به هست ها با شکست مواجه خواهند شد، بنابراین برای نیل به این اهداف، توجه جدی مسئولین به نتایج این گونه تحقیقات ضروری خواهد بود و نتایج آن ها می تواند به سیاست گذاران در جهت رسیدن به اهداف جمعیتی شان بسیار کمک نماید.

Keywords:

اوقات فراغت , سبک های زندگی , فرزند آوری , وضعیت اشتغال , باروری