فاطمه ابراهیمی - استادیار، پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
قاسم محمدی نژاد - استاد، پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

گلرنگ با کیفیت روغن بالا و متحمل به تنش خشکی از مهمترین گیاهان بومی ایران است. این تحقیق به منظور بررسیعملکرد و صفات مهم در جوامع در حال تفکیک گلرنگ بر روی ۱۰۰ فامیل F۳ حاصل از تلاقی رقم ایرانی گلدشت و رقمخارجی Mex ۲۲.۱۹۱ در قالب طرح لاتیس با دو تکرار و قطع آبیاری در مرحله گلدهی انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد کهدر بین خانواده های F۳ در صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه درغوزه، وزن هزاردانه و عملکرد دانه در بوته اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت و تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای برای کلیهصفات مورد بررسی تحت شرایط تنش انتهایی (قطع آبیاری در مرحله گلدهی) مشاهده شد. بیشترین ضریب تنوع فنوتیپی راصفت عملکرد دانه در بوته دارا بود و حداکثر عملکرد دانه در بوته با مقدار ۳۰ گرم در بوته و افزایش صد در صدی نسبت بهبهترین والد از نظر عملکرد دانه (رقم گلدشت) در بین خانواده های نسل F۳ تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهیمشاهده شد. همچنین بیشترین مقدار وزن هزاردانه با مقدار ۷۵ گرم در نسل های در حال تفکیک با افزایش معنی داری نسبتبه والد برتر (گلدشت) با ۳۵ گرم وزن هزاردانه بود. صفات ارتفاع بوته و تعداد غوزه در بوته بیشترین مقدار را به ترتیب با۱۰۷ سانتی متر و ۲۲ غوزه در بوته در نسل F۳ با تفاوت معنی داری نسبت به والد Mex۲۲.۱۹۱ (والد برتر) تحت شرایط تنشدر مرحله گلدهی نشان دادند. بر اساس نتایج این مطالعه بهبود صفت عملکرد دانه در ۳۸ درصد و صفت وزن هزاردانه در ۷۵درصد خانواده ها نسبت به گلدشت (والد برتر) تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهی مشاهده شد. همچنین در صفاتارتفاع بوته، تعداد غوزه در بوته و تعداد شاخه جانبی نیز در برخی نتاج نسبت به والد مکزیکی (والد برتر در این صفات)برتری نشان داده شد که بیانگر پتانسیل مطلوب جمعیت مورد ارزیابی برای اصلاح و دستیابی به ارقامی با پتانسیل بالاتر ازوالدین تحت شرایط تنش در مرحله گلدهی می باشد.

گلرنگ، تفکیک متجاوز، تنش خشکی در مرحله گلدهی