ایجاد کلکسیون هسته ژرم پلاسم جو (Hordeum vulgare) بومی ایران در بانک ژن گیاهی ملی ایران

کلکسیون ژرم پلاسم جو زراعی (Hordeum vulgare) در بانک ژن گیاهی ملی ایران شامل حدود ۳۱۵۰ توده بومی ایران می-باشد که از زمان تاسیس بانک ژن (و حتی قبل از آن) از نقاط مختلفی از سرتاسر کشور جمع آوری شده اند و دارای تنوعژنتیکی بالایی می باشند. اما حجم زیاد کلکسیون مانعی برای رسیدن به اهداف اصلی که برای آن به وجود آمده است، یعنی،حفاظت و بهره برداری از تنوع ژنتیکی آنها می باشد. در این پروژه تحقیقاتی، ایجاد کلکسیون در پنج مرحله اصلی انجام شد.این مراحل شامل بررسی مواد ژنتیکی کلکسیون، تصمیم گیری در خصوص اندازه کلکسیون هسته، تقسیم بندی مواد مورداستفاده به گروه های خاص، تصمیم گیری در خصوص تعداد افراد انتخابی از هر گروه و انتخاب نمونه از هر گروه برای ورودبه کلکسیون هسته می شد. به این منظور کلیه اطلاعات مربوط به توده های جو ایران جمع آوری شده، مورد بررسی قرارگرفت. گروه بندی ژنوتیپ های مورد بررسی و جدا نمودن نمونه های منتخب از سایر نمونه ها تجزیه خوشه ای با استفاده ازنرم افزار SPSS انجام شد و بر این اساس نمونه های کلکسیون جو زراعی بومی ایران به ۱۰ گروه تقسیم شدند و در حدود۱۰ درصد از نمونه های هر گروه انتخاب شدند، مجموعه تعداد نمونه های کلکسیون هسته شامل ۳۳۳ نمونه شد. سپس بهمنظور ارزیابی نمونه های منتخب، نمونه های مورد نظر از کلکسیون ژرم پلاسم جو آماده سازی شده و در مزرعه موسسهتحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کشت، احیاء و تکثیر شده و بر اساس دستورالعمل Bioversity International موردارزیابی قرار گرفتند. کشت نمونه ها در قالب طرح آگمنت به همراه ۳ شاهد تجاری، انجام گرفت. مقایسه مقادیر شاخصشانون در کلکسیون هسته با کلکسیون مرجع نشان داد که کلکسیون هسته در اغلب صفات کیفی شاخص تنوع بالاتری دارد.این امر اختصاص صحیح نمونه ها در ایجاد کلکسیون هسته و کارآمدی آن را در حفظ تنوع کلکسیون اصلی در یک کلکسیونکوچک تر و قابل دسترس تر، نشان می دهد.

Keywords:

جو , تنوع ژنتیکی , کلکسیون هسته