محسن باقری نصرآبادی - دانش آموخته دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران ایران
علیرضا چیت سازیان - استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران ایران
وحید یاوری - استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران ایران

منابع مشترک همچون مراتع، دارای کارکردهای اقتصادی و اجتماعی گسترده­ای است که در پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشورها بسیار موثر است. اما آنچه که میزان و نحوه پیشرفت مبتنی بر این منابع را شکل می­دهد سازوکارهای حکمرانی است که تعیین­کننده قواعد و حقوق هر یک از کنش­گران است. منابع مشترک از جمله مراتع ضمن داشتن کارکردهای زیست­محیطی همچون حفظ آب و خاک و پرورش گونه­های گیاهی و جانوری، سبب شکل گیری ارزش های اقتصادی و کسب­وکارهای مختلف در حوزه های دامداری، دیم­کاری و استحصال گیاهان دارویی است. اداره این منابع و ثرو ت های طبیعی که از سالیان دراز در اختیار جوامع محلی روستایی و عشایری قرار داشته، در سده اخیر با تحولات نهادی روبرو شده و پس از اجرای «قانون ملی شدن جنگل­ها و مراتع»، در اختیار دولت قرار گرفته است. این تحولات نهادی و سیاستی، سبب بروز بسیاری از مسائل و پیامدها شده که اکنون نیز ادامه دارد. این مقاله تلاش داشته به طراحی نظام حکمرانی مطلوب منابع مشترک با استفاده از چارچوب تحلیل نهادی بپردازد. برای دستیابی به این هدف در چارچوب رویکرد کیفی از روش مصاحبه نیمه­ساختاریافته و واکاوی اسناد و سیاست­های مربوطه با استفاده از تکنیک «تحلیل مضمون» استفاده شده است. در نهایت ضمن ارائه مدل مطلوب در نظام حکمرانی منابع مشترک، راه­حل اصلی برای رفع مسائل این بخش از طریق اصلاح قانون منابع طبیعی و ساختارهای مربوطه با واگذاری حقوق مالکیت به مردم با اولویت بهره­برداران محلی معرفی شده است.

حکمرانی, منابع مشترک, تحلیل نهادی, حق مالکیت, الینور استرم