رسول عباسی تقی دیزج - استادیار جامعه شناسی دانشگاه محقق اردبیلی
اصغر پاشازاده - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی

نابرابری منطقه ای به عنوان یکی از اشکال موجود نابرابری، ازجمله مباحثی است که در نظام فرصت مطرح بوده و حضور/غیاب و شدت/ضعف آن تاثیر مهمی بر کمیت و کیفیت نظم و انسجام جامعه در سطوح و ابعاد مختلف دارد. این مسئله به ویژه در کشورهای درحال توسعه یک مسئله جدی است. با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه درصدد شناسایی عوامل موثر بر نابرابری منطقه ای در ایران است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-اکتشافی بوده است و جامعه آماری تحقیق را کارشناسان آشنا به موضوع نابرابری و توسعه منطقه ای ایران تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی، تعداد ۱۰ نفر از آن ها به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند. همچنین برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا، مدل سازی ساختاری- تفسیری( (ISM و تحلیل MICMAC استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که از بین ۴۷ عامل شناسایی شده اولیه، ۱۴ عامل ازجمله عوامل ضعف برنامه ریزی درست، تصمیم های مدیران و برنامه ریزان و ضعف دسترسی به امکانات و تجهیزات، در محاسبه روایی محتوایی، ضریب CVR بالای ۷۵/۰ را کسب کردند و به عنوان عوامل نهایی نابرابری منطقه ای شناخته شدند. همچنین سطح بندی عوامل نشان داد که عوامل مربوط در شش سطح قابل طبقه بندی هستند. عوامل منابع منحصر به فرد و قابلیت ها با ۲۹ درصد اشتراک در پایین ترین سطح و عوامل تمرکزگرایی و ناکارآمدی دولت با ۹۰ و ۹۱ درصد اشتراک در بالاترین سطح قرار گرفتند. دسته بندی آن ها نیز نشان داد که عوامل محدودیت نیروی انسانی (با امتیاز قدرت نفوذ ۱۰ و میزان وابستگی ۵)، کمبود منابع مالی و سرمایه گذاری (با امتیاز قدرت نفوذ ۸ و میزان وابستگی ۷) و کم توجهی به پژوهش (با امتیاز قدرت نفوذ ۱۳ و میزان وابستگی ۵)، کلیدی ترین عوامل نابرابری منطقه ای هستند و تاثیر بسیار زیادی بر نابرابری دارند.

نابرابری منطقه ای, توسعه, مدل سازی ساختاری- تفسیری (ISM), تحلیل میک مک (MICMAC), ایران