علی اصغر سالارنژاد - دانشجوی دکتری مدیریت فناوری اطلاعات، گرایش کسب و کار هوشمند، گروه مدیریت فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و علوم نظامی، دانشگاه امام علی (ع)، تهران، ایران
مریم شعار - استادیار گروه مدیریت فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

هدف: آموزش های مجازی با توجه به مزایایی مانند انعطاف پذیری، تنوع و دسترسی آسان به عنوان یک روش مناسب برای یادگیری در دهه های اخیر مطرح شده است. بروز بحران هایی مانند همه گیری جهانی کوید ۱۹، کاربران سامانه های آموزش الکترونیکی را به صورت فزاینده ای افزایش داده است. از چالش های مهم این سامانه ها، فراهم سازی زیرساخت سخت افزاری و نرم افزاری متناسب برای پاسخگویی به کاربران رو به فزونی خود و حفظ کارایی است. پیدایش محاسبات ابری شیوه ی دست یابی به منابع ذخیره سازی و پردازش اطلاعات را دگرگون کرده است. وجود ویژگی های دسترسی آسان از طریق مکانیسم های استاندارد ارتباطی شبکه و افزایش خودکار تخصیص منابع در صورت نیاز موجب شده است تا مدل رایانش ابری به زیرساختی ایده آل برای سامانه های آموزش الکترونیکی تبدیل شود. اما با توجه به تعدد تامین کنندگان ابری و تنوع خدمات آن ها، هم چنین مولفه های مختلف کیفیتی این خدمات مساله انتخاب زیرساخت به عنوان خدمت چالشی جدی برای مدیران این گونه سازمان ها است. پژوهش های متعددی در زمینه انتخاب خدمت ابری صورت پذیرفته اما این پژوهش ها بیشتر از منظر تامین کننده خدمات ابری و کمتر از منظر سازمانی که نیاز به انتخاب خدمت دارد صورت گرفته است. اندک مطالعات صورت گرفته از منظر سازمان نیز با پیش فرض های مختلف و شاخص های محدود اجراء گردیده و فقدان رویکرد یکپارچه علی الخصوص در حوزه انتخاب خدمات زیر ساخت ابری برای سامانه های آموزش الکترونیکی در مطالعات کاملا مشهود است.مواد و روش ها: تحقیق حاضر تلاش کرده با پیروی از رویکرد آمیخته و استفاده از روش های بررسی نظام مند ادبیات، دلفی فازی و اولویت بندی بهترین بدترین فازی در قالب طرحی اکتشافی، نمایی منسجم و جامع از "عوامل موثر برانتخاب خدمت ابری" ارائه نماید. در گام اول با مرور نظام مند ادبیات به یافته های ۱۰۵ منبع علمی در حوزه انتخاب خدمت ابری استناد گردید. در ادامه با روش فراترکیب مفاهیم و مقوله های چارچوب اولیه از منابع علمی مذکور شناسایی گردیده است. نتیجه گام اول در حکم چارچوب اولیه پژوهش، به عنوان ورودی مطالعه دلفی فازی بکارگرفته شده و برمبنای نظرات ۱۵ خبره حوزه پردازش ابری که از سایت ResearchGate با شرایط خاصی انتخاب و در پانل عضوگردیده اند، چارچوب اولیه توسعه یافته، پالایش شده و به تایید رسیده است. در گام نهایی با کمک روش بهترین بدترین فازی وزن هر یک از ابعاد و عناصر چارچوب مشخص و چارچوب مفهومی پژوهش تدوین و تبیین گردیده است.بحث و نتیجه گیری: چارچوب انتخاب خدمت ابری مناسب برای سامانه های آموزش الکترونیک شامل ۵ مقوله اصلی است که بیشترین اهمیت در انتخاب خدمت ابری را مقوله عملکرد و در مرحله بعد مقوله امنیت به خود اختصاص داده اند. چارچوب مذکور مشتمل بر ۲۵۹عنصر مفهومی که در قالب ۵ مقوله یا بعد ۲۷ نوع یا دسته، سازمان یافته است. مقوله های شناسایی شده عبارت از عملکرد (دسترس پذیری، زمان پاسخگویی/تاخیر، ظرفیت، قابلیت ها، پشتیبانی، آسانی استفاده، مقیاس پذیری)، امنیت (قابلیت اطمینان، احراز هویت/ میزان دسترسی، مدیریت حوادث و گزارش ، ثبت رویداد و نظارت، مدیریت آسیب پذیری، حاکمیت)، مدیریت داده (تهیه نسخه پشتیبان و بازیابی، چرخه ی حیات داده، قابلیت انتقال داده)، حفاظت از داده های شخصی (محدودیت های استفاده، نگهداری و افشا، شفافیت و اطلاع رسانی، مسئولیت پذیری، موقعیت جغرافیای داده )، سازمانی ومحیطی (اثر ابر بر محیط زیست، شهرت تامین کننده خدمات، هزینه اجاره، هزینه شبکه/داده، سیاست های سازمان، آموزش کارکنان، بازخورد کاربران) و هم چنین به ترتیب مقوله عملکرد با وزن ۰.۳۴۸، امنیت با وزن ۰.۲۲۱، سازمانی و محیطی با وزن ۰.۲۰۳، محافظت از داده شخصی با وزن ۰.۱۶۱ و مدیریت داده با وزن ۰.۰۶۷ در انتخاب خدمت ابری موثر هستند.

خدمت ابری, انتخاب خدمت ابری, سامانه های آموزش الکترونیکی, آموزش مجازی