امین ذرتی پور - استادیار گروه مهندسی طبیعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
میترا چراغی - استادیار گروه مهندسی طبیعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.

بهم خوردن تعادل هیدرولوژی حوضه­های آبریز، یکی از مهم­ترین علل سیل­خیزی می­باشد. از آن­جایی که هر قسمتی از حوضه، پتانسیل معینی را در تولید رواناب و سیل دارد، لذا تهیه نقشه­های حساسیت به وقوع سیل و شناسایی مناطق مستعد، برای پیشگیری و مدیریت سیلاب بسیار مهم است. تهیه نقشه­های خطر در قسمت­های مختلف حوضه آبریز و اولویت­بندی پارامترهای موثر در وقوع سیلاب، می­تواند، نقش موثری در بهبود مدیریت سیلاب داشته باشد. در تحقیق حاضر از  یازده شاخص تاثیر گذار در وقوع سیلاب شامل ارتفاع، شماره منحنی، تندی شیب، جهت شیب، بارندگی، پوشش گیاهی، تراکم زهکشی، فاصله از آبراهه، کاربری اراضی، توان آبراهه و رطوبت توپوگرافی استفاده گردید. سپس تک تک سلول­ها بر اساس معیارها و زیرمعیارها، وزن دهی شده و با استفاده از روش TOPSIS اولویت­بندی شدند. نتایج نشان داد، شماره منحنی و جهت شیب به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر پتانسیل سیل­خیزی حوضه آبریز داشتند. هم­چنین منطقه مورد مطالعه از نظر خطر سیلاب به پنج منطقه با ریسک وقوع کم تا بسیار زیاد تقسیم شدند. بر این اساس، ۴۵ درصد سطح حوضه در قسمت­های شمالی و شرقی ، به­عنوان محدوده خطر، قلمداد شده که از دلایل اصلی آن می­توان به بالاتر بودن شماره منحنی و نیز کوهستانی بودن منطقه آن اشاره کرد. نتایج به­دست آمده نشان داد که روش TOPSIS در محیط GIS ابزاری قوی در تهیه نقشه­های خطر سیلاب با درجه مطلوبی از دقت است که در مخاطرات شهری و محیطی، کاربرد زیادی می تواند داشته باشد.

آنالیز حساسیت, حوضه آبریز, تاپسیس, سیلاب, خوزستان