مسلم انصاری نسب - استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه ولیعصر رفسنجان
امید ستاری - استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه ولیعصر رفسنجان
عصمت زیینلی - کارشناس ارشد برنامه ریزی سیستمهای اقتصادی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه ولیعصر رفسنجان

در این پژوهش، به بررسی کشش پذیری تراز تجاری ایران از رابطه مبادله در قالبی غیرخطی و نامتقارن در بازه زمانی ۲۰۱۸-۱۹۷۸ پرداخته شده است. بر اساس شواهد، برخلاف نتایج حاصل از برآورد خطی الگوی ARDL که نشان داد رابطه مبادله در کوتاه مدت و بلندمدت اثری مثبت بر تراز تجاری دارد؛ با بررسی مدل غیرخطیNARDL ، رابطه مبادله و قیمت نفت اثراتی نامتقارن بر تراز تجاری نشان دادند. تاثیر اثر افزایشی رابطه مبادله بر تراز تجاری در کوتاه مدت برابر با ۵۸۳۱/۰- و در بلندمدت برابر با ۹۲۲/۱ و معنادار مشاهده شد. درحالی‎که تاثیر اثر کاهشی رابطه مبادله بر تراز تجاری در کوتاه مدت برابر با ۴۳۳۰/۲ و بی معنا و در بلندمدت برابر با ۳۴۱۲/۰- و معنادار گزارش شد. به طوری که اثر افزایشی رابطه مبادله در کوتاه مدت با کاهش تراز تجاری و در بلندمدت با بهبود تراز تجاری همراه بوده است. بنابراین رابطه مبادله در کوتاه مدت و بلندمدت دارای اثرات نامتقارن بر تراز تجاری است و وجود منحنی S و منحنی J در اقتصاد ایران مورد تایید قرار میگیرد. دیگر نتایج نیز نشان داد که افزایش ها در قیمت نفت در کوتاه مدت اثری مثبت و در بلندمدت اثری منفی بر تراز تجاری دارد؛ اما کاهش ها با اثری معنادار همراه نبودند. به نحوی که بهبود قیمت نفت در کوتاه مدت، سبب افزایش تراز تجاری می‎شود؛ اما در بلندمدت به کاهش تراز تجاری میانجامد. این وضعیت پدیده بیماری هلندی در ایران را تایید می کند.

رابطه مبادله, تراز تجاری, اقتصاد ایران, روش خطی ARDL, روش غیرخطی NARDL. طبقه بندی JEL: F۱۹, F۳۲, O۵۳, C۳۲