سیدجواد حسینی واشان - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
اکبر یعقوبفر - موسسه تحقیقات علوم دامی ایران
ابوالقاسم گلیان - دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی اثرات تفاله گوجه فرنگی و پودر زردچوبه و منبع چربی (روغن سویا، کانولا و پیه حیوانی) بر عملکرد، اجزاء لاشه، فراسنجه های استخوانی جوجه های گوشتی تحت تنش گرمایی، آزمایشی به صورت آزمون فاکتوریل ۲×۲×۳ در قالب طرح کاملا تصادفی با سه نوع منبع چربی (روغن سویا، روغن کانولا و پیه حیوانی)، دو سطح پودر زردچوبه (۴/۰ و ۸/۰درصد) و دو سطح تفاله گوجه فرنگی (۳ و ۵درصد) در جوجه های در معرض تنش گرمایی اجرا شد. تعداد ۵۰۴ قطعه جوجه یک روزه سویه راس در ۱۲ تیمار، ۳ تکرار (۳۶ واحد آزمایشی) و ۱۴ قطعه جوجه در هر تکرار توزیع شد. در دوره تنش گرمایی (۴۲-۲۹ روزگی)، جوجه ها روزانه به مدت ۵ ساعت (۱۱-۱۶) در معرض دمای ۳۳ درجه سانتی گراد قرار گرفتند. در روزهای ۲۸ و ۴۲، دو قطعه جوجه از هر تکرار جهت بررسی خصوصیات اجزاء لاشه و فراسنجه های استخوانی کشتار شد.. نتایج نشان داد که روغن کانولا و سطح ۵ درصد تفاله گوجه باعث بهبود وزن بدن قبل و بعد از تنش گرمایی گردید. مصرف خوراک و ضریب تبدیل جوجه ها در پایان ۲۸ روزگی در جوجه های تغذیه شده با روغن کانولا نسبت به پیه پایین تر بود(۰۵/۰>P). شاخص تولید و راندمان مصرف انرژی و پروتئین در گروه تغذیه شده با روغن کانولا نسبت به پیه پیش از اعمال تنش گرمایی افزایش یافت. وزن نسبی بورس قبل از تنش و بورس و طحال در جوجه های تحت تنش تغذیه شده با روغن کانولا نسبت به پیه افزایش یافت(۰۵/۰>P). کانولا و پودر زردچوبه و تفاله گوجه وزن نسبی چربی بطنی را کاهش دادند(۰۵/۰>P). درصد خاکستر، کلسیم، طول استخوان، قطر دیافیز و ضخامت دیواره خارجی استخوان جوجه های تغذیه شده با روغن کانولا بهتر از پیه بود. همچنین درصد خاکستر و کلسیم در سطح ۸/۰ درصد پودر زردچوبه بالاتر بود(۰۵/۰>P). در جوجه های تحت تنش اثر متقابل بین روغن و تفاله گوجه برای راندمان مصرف انرژی و پروتئین و شاخص تولید معنی دار شد(۰۵/۰>P). بنابراین استفاده از روغن کانولا به همراه سطوح پائین منابع ضداکسیداسیون های آلی زردچوبه و تفاله گوجه به بهبود راندمان تولید و فراسنجه های استخوانی و کاهش چربی بطنی جوجه های گوشتی تحت تنش گرمایی پیشنهاد می شود.

پودر زردچوبه, تفاله گوجه, تنش گرمایی, جوجه گوشتی, روغن, عملکرد, فراسنجه استخوانی