نرجس قهاری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
تقی قورچی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سید علیرضا وکیلی - دانشگاه فردوسی

به منظور بررسی تاثیر سه گونه از گیاهان خانواده نعنا با نام های علمی Ziziphora clinopodioides (کاکوتی کوهی)، Mentha spicata (نعنا) و Mentha pulegium (پونه جوبباری) بر شاخص های عملکردی، سیستم ایمنی و فراسنجه های خون، اسکور مدفوع و تعداد روز های ابتلا به اسهال گوساله های شیرخوار و میزان باکتری های اشریشیا کولای، لاکتوباسیلوس و کل باکتری های هوازی مدفوع، ۱۶ راس گوساله نژاد هلشتاین با میانگین وزن تولد ۷۱/۰ ± ۱۸/۴۲ کیلوگرم (با نسبت ۵۰ درصد نر و ۵۰ درصد ماده)، با سن ۳±۵ روز به تیمار های ۱) شاهد (شیر بدون افزودنی)، ۲) شیر حاوی پودر کاکوتی، ۳) شیر حاوی پودر نعنا و ۴) شیر حاوی پودر پونه اختصاص یافت. مقدار گیاه دارویی افزوده شده به شیر در هر تیمار ۲۰ گرم به طور روزانه بود. طول دوره آزمایش ۲۵ روز بود. اندازه گیری مصرف ماده خشک، آب مصرفی و ثبت اسکور مدفوع به صورت روزانه انجام شد. وزن کشی گوساله ها هر ۵ روز و نمونه گیری خون دو بار، یک روز قبل از شروع دوره (روز صفر) و یک بار روز پایانی تحقیق انجام گرفت. نمونه های مورد نیاز برای کشت میکروبی مدفوع نیز در سه مرحله ابتدا، وسط و انتهای دوره تهیه گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، افزودن پونه به شیر سبب کاهش مصرف روزانه استارتر شد ولی با شاهد تفاوت معنی داری نداشت و کل ماده خشک مصرفی در تیمار کاکوتی به طور معنی داری بیشتر از تیمار شاهد بود. گوساله های تغذیه شده با تیمار های کاکوتی، پونه و نعنا به ترتیب مصرف آب بیشتری نسبت به گروه شاهد داشتند که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود. قابلیت هضم ماده خشک، در تیمار های کاکوتی و نعنا کاهش معنی داری نسبت به شاهد نشان دادند. افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، فراسنجه های خون و سیستم ایمنی تحت تاثیر تیمار های آزمایشی قرار نگرفت. شاخص قوام مدفوع و روز های ابتلا به اسهال در تیمار های مختلف، اختلاف معنی داری نشان نداد اما در گوساله های تغذیه شده با تیمار پونه کاهش نشان داد. تیمار های کاکوتی، نعنا و پونه در مقایسه با تیمار شاهد به طور معنی داری باعث کاهش تعداد اشریشیا کولای و لاکتوباسیل ها در مدفوع گوساله ها شدند ولی در تعداد کل باکتری های هوازی اثری نداشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که افزودن گیاهان فوق به شیر در گوساله های شیر خوار، بر استارتر مصرفی، قوام مدفوع و جمعیت میکروبی روده اثر مثبت دارند.

اشریشیا کولای, خانواده نعنا, فراسنجه های خون, گوساله شیرخوار, لاکتوباسیل