رضوان سهرابی - مرکز تحقیقات داروهای گیاهی رازی، دپارتمان فیزیولوژی دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، خرم آباد، ایران
عاطفه علیزاده
آبتین رستمی - کمیته مرکزی تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، خرم آباد، ایران
سبحان جمشیدی - کمیته مرکزی تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، خرم آباد، ایران
مجتبی خاکساریان - مرکز تحقیقات داروهای گیاهی رازی، دپارتمان فیزیولوژی دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، خرم آباد، ایران

سابقه و هدف: گلیوبلاستومای بدخیم (GBM) از تهاجمی ترین تومورهای سیستم عصبی مرکزی در بزرگسالان می-باشد که منشا آن سلول های آستروسیت است و بطور گسترده ای مورد بررسی قرار گرفته است. ریز RNAها (miRNA ها)، دسته ای از RNAهای کوچک غیر رمزگذار به طول ۱۸-۲۲ نوکلئوتید هستند که در فرایندهای بیولوژیکی متفاوت و پاتوژنز اختلالات عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون، سکته مغزی، صرع، مالتیپل اسکروزیس و هانتینگتون دارای کارکرد حیاتی می باشند. از آنجاییکه مطالعات متعددی بیانگر نقش تغییرات بیان برخی ریز RNAها در بیماران مبتلا به گلیوبلاستومای بدخیم می باشد لذا می توان از آن ها به عنوان نشانگرهای زیستی در اختلالات عصبی مختلف به ویژه شروع و پیشرفت سرطان به کار برد.روش جستجو: این مطالعه با استفاده از بررسی انفورماتیک پیشین ما و پایگاه های داده ای SID، Google Scholar، Scopus و Pubmed بر روی انواع ریز RNAهایی که افزایش یا کاهش بیان آن ها در GBM طی مطالعات مختلف گزارش شده است، ارائه می گردد.یافته ها: ریز RNAها به دو گروه انکومیر (miRNAهای تومورزا) و سرکوب کننده تومور تقسیم بندی می شوند و مطالعات متعدد نشان داده اند که در مبتلایان به GBM براساس گرید و سطوح پیشرفت تومور بیان بعضی از آن ها کاهش و بعضی افزایش قابل توجهی می یابد. انکومیرهایی از قبیل (miR-۲۱، miR-۱۵۵، مجموعه miR-۱۷ ~ ۹۲، miR-۱۸۳، miR-۲۲۱/۲۲۲، miR-۱۴۶a) با مهار منفی ژن های سرکوب کننده تومور و یا ژن های کنترل کننده رشد، تمایز و آپوپتوز سلول موجب پیشرفت تومور می گردند. همچنین چندین ریز RNA از جمله miR-۱۲۸، miR-۴۱۱، miR-۴۵۱، miR-۷، miR-۳۸۱، miR-۱۲۴، miR-۱۳۹ که در بافت گلیوبلاستوما کاهش بیان دارند دارای قابلیت ضدتوموری هستند. در این مطالعه با مروری بر تحقیقات انجام گرفته و بررسی برخی ریز RNAهای دخیل در گلیوما و تاثیرات عملکردی هریک از آنها می توان اظهار داشت که مهار بیان انکومیرها و افزایش بیان ریز RNAهای سرکوبگر تومور منجر به کاهش تکثیر و بقای زیستی و همچنین افزایش آپوپتوز در رده های سلولی گلیوبلاستوما می شود. نتیجه گیری کلی: بنابراین با توجه به عدم تشخیص زود هنگام و زمان کافی جهت درمان موثر GBM، تعیین نوع و میزان ریز RNAها ابزاری مناسب جهت پیش آگهی و درمان موثر برای بهبود کیفیت سلامت مبتلایان می باشد.

گلیوبلاستوما، سیستم عصبی مرکزی، ریز RNA