میترا معنوی راد - دانشیار دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س) ، تهران
رقیه دیزج چراغی - کارشناس ارشد ارتباط تصویری

خوشنویسی در نسخه های قرآنی، شکل و ساختار حروف را بگونه ای منحصر بفرد آشکار می سازد. در این عرصه، خط نسخ با دو شیوه شاخص در کلک یاقوت مستعصمی موسوم به نسخ عربی و احمد نیریزی موسوم به نسخ ایرانی ظهور کرده و گستره پرمعنایی از بکارگیری موازین هنر خوشنویسی را با مبانی و اصول بصری پیوند داده است. حاصل این دو شیوه ، موجب خوانش آسان و توام با زیبایی بصری قلم نسخ شده که در پژوهش حاضر با تحلیل شکل و رهیافت حروف در قرآن نویسی خط نسخ، بر مبنای رویکرد تطبیقی مورد مداقه قرار گرفته است. سوال اصلی پژوهش براین مبنا استوار است که تمایز شکل حروف نسخ ایرانی و عربی در نسخ قرآنی چگونه است؟ روش مطالعه تطبیقی به همراه توصیف و تحلیل های بکار رفته بمنظور یافتن پاسخ های مستند و مبتنی بر نمونه های شاخص خط نسخ قرآنی و درک آن از منظر زیبایی شناسی بصری می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تفاوت های بارزی در ساختار حروف، فضاسازی، تحریر دندانه ها، زاویه قلم گذاری، ارسال قلم و حتی نقطه گذاری میان نسخ عربی و نسخ ایرانی در نسخ قرآنی وجود دارد. بویژه در نسخ ایرانی به منظور افزایش خوانایی ، شکل حروف از ساختار بصری ویژه ای برخوردار می باشد.

نسخ قرآنی، شکل، تحلیل بصری، شیوه، خط نسخ، یاقوت مستعصمی، احمد نیریزی