دوست محمد سمیعی - استادیار مرکز آموزش عالی شهید شرافت دانشگاه فرهنگیان تهران
سهیلا الوندی - دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش شیمی مرکز آموزش عالی شهید شرافت دانشگاه فرهنگیان تهران

این پژوهش به بررسی سیر تغییر در مفاهیم کتاب های درسی شیمی پایه دهم آموزش و پرورش ایران در یک قرن گذشته در فاصله شروع برنامه آموزش رسمی دوره متوسطه، از سال ۱۳۰۰ در ایران تا سال ۱۳۹۹ پرداخته است. به لحاظ روشی، پژوهشی تاریخی است و با توجه به موضوع پژوهش و نیز اهداف مطرح شده به صورت کتابخانه ای و با فیش برداری از اسناد و مدارک مربوطه و با هدف شناخت بهتر روند شکل گیری کتاب های شیمی پایه دهم انجام شده است.نتیجه این پژوهش نشان می دهد که از سال های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ مفاهیم مربوط به توصیف عنصرها ، ترکیبات و خواص فیزیکی و شیمیایی آنها پرداخته شده است. این روند تا ۱۳۴۰ادامه یافته است و قوانین عملی و دسته بندی عنصرها نیز به آن اضافه گردیده است ، از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۴ تاریخ تحول شیمی، نظریه های اتمی، شیمی آلی ، ماده و ساختار آن مورد توجه قرار گرفته است . از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۷۴ روش علمی و مراحل آن، جدول تناوبی و بررسی آن، آرایش الکترونی و مفاهیم مرتبط، نظریه های اتمی، پیوند های شیمیایی و الکتروشیمی مورد توجه قرار گرفته است و این روند با تغییراتی تا سال ۱۳۸۲ ادامه یافته است. از سال ۱۳۸۲ تلاش شده است مفاهیم کتاب های شیمی درسی از موضوع محور به سمت جامعه محوری سوق داده شود ، بکارگیری مباحثی چون آب کره، سنگ کره، هوا کره و شیمی نفت در شیمی سال اول دبیرستان چاپ ۱۳۸۲ در همین راستا بوده است. از سال ۱۳۹۴ کتاب های درسی شیمی به زمینه های زندگی محوری هدایت شده است و مباحثی چون کیهان زادگاه الفبای هستی، ردپای گازها در زندگی، ردپای آب در در زندگی در شیمی دهم مواردی از این نمونه می باشند.

تغییر ، کتاب درسی ، شیمی ، پایه دهم ، آموزش و پرورش