بررسی سیر تطور تاریخی "انشقاق قمر" در تفاسیر

یکی از مناقشه برانگیزترین آراء در بین مفسرین قرآن، درباره تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و استناد آن به وقوع شق‌القمر در زمان حیات رسول‌اکرم(ص) یا یکی از علائم قیامت می‌باشد. از آنجایی که یکی از راه‌های پردازش متون، توجه به سیر تاریخی و فراوانی آن‌ها در منابع اسلامی است، مقاله حاضر به تحلیل ریشه‌ها و روند تاریخی ورود و رشد این نظریه‌ها می‌پردازد. اطلاعات این تحقیق از منابع مکتوب روایی و تفسیری، جمع‌آوری و سپس با روش توصیفی– تاریخی تحلیل شده است. بر اساس مطالعات انجام‌شده از عصر صحابه و تابعین تا قرن پانزدهم نتایج نشان می‌دهد نظریه «انشقاق‌قمر در آینده» تا اواسط قرن چهارم در کتاب‌های تفسیری وجود نداشته است. روایات مورد استناد این دسته همه با فاصله زیاد از عصر نزول بوده، چنانچه فریقین در صحت سندی آن‌ها تشکیک کرده‌اند. سایر دلایل مطرح شده توسط این دسته نیز متناسب با ورود اندیشه‌های تازه در جامعه به مرور رشد کرده تا بدان‌جا که در عصر حاضر استبعاد وقوع این معجزه با علم روز بیشتر مورد توجه بوده است. البته در مقابل این تفسیر، اکثریت مفسرین قائل به صحت و گاه تواتر در احادیث دال بر وقوع شق‌القمر به‌عنوان معجزه رسول‌اکرم(ص) شده و به تناسب زمانه به مقابله اجمالی یا تفصیلی با ادله مخالفین پرداخته‌اند.

Keywords:

, تفاسیر قرآن , انشقاق قمر , معجزه , , , قیامت