تعیین مصداق آیه شراء در تفسیر جامع البیان طبری و تطبیق آن با تفاسیر شیعی قرن چهارم تا ششم

آیه ۲۰۷ البقره که به آیه شراء شهرت دارد از شخصی می گوید که جان خود را برای رضای خدا می فروشد. شان نزول و تعیین مصداق آیه، آوردگاه آرای مفسران است. این مقاله به روش تطبیقی روایات جامع البیان فی تفسیر آی القرآن اثر طبری به عنوان نخستین تفسیر مدون اهل سنت را با دیدگاه تفاسیر مهم شیعی در قرن چهارم تا ششم هجری قمری شامل تفسیر قمی، فرات کوفی، عیاشی، التبیان فی تفسیر القرآن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، روض الجنان و روح الجنان که نویسندگان آنها بین قرن چهارم تا ششم درگذشته اند تطبیق داده است. طبری در تفسیر آیه شراء نه روایت آورده که آن ها را در سه بخش دسته بندی می کند. روایاتی که از نزول آیه در باره افراد معینی از مهاجران سخن گفته ؛ روایاتی که از نزول آیه در باره عموم مهاجران و انصار سخن گفته ؛ و روایاتی که نزول آیه را عام و کلی دانسته است. اکثر روایات طبری در تفاسیر شیعی تکرار شده است؛ جز اینکه روایاتی که حاکی از آن است که عمر، ابوبکر و ابوهریره تعیین مصداق کرده اند مورد توجه مفسران شیعی قرار نگرفته است. در تفاسیر شیعی روایت متفاوتی آمده که شان نزول آیه را مربوط به بیتوته کردن امام علی در بستر پیامبر اکرم دانسته و مورد اعتنای طبری قرار نگرفته است. این تحقیق بدست داده است که تعیین مصداق مفسران شیعه، بر دیگر آرا ترجیح دارد؛ زیرا تناسب تام با سیاق آیه دارد و هر چند طبری از این نزول سخن نگفته، لکن بسیاری از مفسران بعدی اهل سنت آن را تایید کرده اند.   

Keywords:

" , شراء" , تفسیر طبری" , تفاسیر شیعی" , رضای خداوند" , , " , نفس"