سلیمه لطیفی جلیسه - Ph.D.of Public Administration, Administrative and Recruitment Organization, Tehran, Iran
حسین صفری پلنگی - Assistant Professor, Health Promotion Research Center, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran

چکیده زمینه و هدف: حاکمیت در سیستم سلامت صرفا یک دیدگاه، مدل برای عملیاتی کردن یا اجرای خدمات نیست، بلکه یک عنصر کلیدی در برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی فعالیت ها برای سلامت و بهداشت بهتر است. هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی ارزیابی حاکمیت نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران بود. روش پژوهش: تحقیق حاضر از نظر هدف، توصیفی، از نظر نوع استفاده کاربردی، و از نظر نوع داده ها کیفی بود که به روش تحلیل مضمون و با رویکرد قیاسی- استقرایی انجام شد. ۱۴ خبره نظام سلامت به روش غیر تصادفی- هدفمند انتخاب شدند. برای محاسبه پایایی از پایایی بازآزمون و پایایی کدگذار استفاده شد که مقدار آن ها به ترتیب ۷۰ و ۸۷ درصد به دست آمد. همچنین برای سنجش روایی محتوای شاخص های استخراجی از روش والتز و باسل استفاده شد و مقدار آن ۸۵ درصد محاسبه شد. یافته ها: پس از طی مراحل شش گانه تحلیل مضمون، ۱۳۷ مضمون پایه، ۱۵ مضمون سازمان دهنده و ۵ مضمون فراگیر (پاسخگوئی نظام سلامت، مشارکت نظام سلامت، تدوین سیاست نظام سلامت، ارائه خدمات نظام سلامت، کارائی و کیفیت نظام سلامت) احصاء و در نهایت الگوی ارزیابی حاکمیت نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران طراحی شد. پاسخگوئی سازمانی شامل ۷ مضمون، پاسخگوئی اخلاقی ۹ مضمون، پاسخگوئی قانونی۶ مضمون، پاسخگوئی مالی ۸ مضمون پایه است. کارائی و کیفیت شامل ۱۰ مضمون پایه است. اجرا شامل ۸ مضمون، جامعیت ۴ مضمون، ارائه گزارش ۱۲ مضمون، و شفافیت شامل ۶ مضمون پایه است. سیاست ساختاری شامل ۲۳ مضمون، سیاست شمول اجتماعی و عدالت ۶ مضمون، و سیاست مالی شامل ۱۱مضمون پایه است. خدمات پزشکی شامل ۴ مضمون، خدمات مالی ۷ مضمون، خدمات انسانی و حقوق بشر ۹ مضمون، و خدمات اطلاعاتی و فناوری شامل ۷ مضمون پایه است. در این الگو، مشارکت و تدوین سیاست به عنوان ورودی و پاسخگوئی، کارائی و کیفیت و ارائه خدمات به عنوان خروجی بودند. نتیجه گیری: مبهم بودن تعریف همکاری بین بخشی مناسب، عدم شایسته سالاری، صنفی نگری، تضاد منافع، عدم استفاده از رویکرد سیاست گذاری مبتنی بر شواهد و خرد جمعی از معایب الگوی حاکمیت فعلی است. همچنین، هزینه درمان پرداختی توسط مردم زیاد است.  

Assessment, Government pattern, Health system agencies, Thematic analysis, ارزیابی, الگوی حاکمیت, موسسات نظام سلامت, تحلیل مضمون