الهام راستخواه - AEOI
فریده ذاکری - AEOI
محمدرضا فرشیدپور - AEOI
محمدرضا رجب پور - AEOI

پیشرفت سریع و روز افزون کاربرد پرتوها در زمینه­های مختلف پزشکی، صنعتی و افزایش تاسیسات و فعالیت­های هسته­ای، افراد شاغل در این مراکز را در معرض خطر بالاتر پرتوگیری نسبت به گذشته قرار می­دهد. با توجه به خطرات زیستی و تاثیرات سوء این پرتوگیری­ها بر سلامت افراد، تخمین دز واقعی رسیده به بدن برای اتخاذ تدابیر درمانی مناسب و به­موقع، حائز اهمیت فراوان است. در حوادث پرتویی با ابعاد وسیع که نیاز به دسته­بندی سریع مصدومین است، استفاده از روش سنجش ریزهسته و دزسنجی زیستی بر اساس تهیه منحنی دز- پاسخ بسیار ارزشمند بوده و از کارایی بالایی برخوردار است. برای تهیه و رسم منحنی دز- پاسخ با این روش، نمونه خون از ۱۶ نفر زن و مرد سالم در دو گروه سنی مختلف گرفته شد و تحت تابش پرتو گاما با دزهای ۰، ۲۵/۰، ۵/۰، ۱، ۲ و ۴ گری قرار گرفتند. پس از کشت و محصول برداری و تهیه لام، تعداد ریزهسته­ها در هر دز شمارش و منحنی دز- پاسخ رسم شد که از تابع خطی درجه دو تبعیت می­کرد. جهت بررسی کارآیی منحنی به­دست آمده، تخمین دز در دو مورد حادثه پرتوگیری شغلی و دو نمونه خون پرتودهی شده با دزهای نامشخص با هر دو روش استاندارد بررسی متافاز (شکست های کروموزومی دو سانترومری) و ریزهسته انجام شد و نتایج آن مورد مقایسه قرار گرفت. تطابق بسیار خوب نتایج حاصل از هر دو روش، نشان­دهنده کارایی بالای روش سنجش ریزهسته در تخمین دز زیستی است.

Micronucleus, Ionization radiation, Dose response curve, Biological dosimetry, Human blood lymphocytes, Biological dose estimation., ریزهسته, پرتو یونیزان, منحنی دز- پاسخ, دزسنجی زیستی, لنفوسیت های خون.