حسنیه نظری - دانشجوی دکتری مهندسی معدن (اکتشاف)، دانشگاه ارومیه، ارومیه
بهنام تقوی - دانشجوی دکتری مهندسی معدن (اکتشاف)، دانشگاه ارومیه، ارومیه
فرنوش حاجی زاده - دانشیار گروه مهندسی معدن، دانشگاه ارومیه، ارومیه

هدف از این مطالعه بررسی هدایت­الکتریکی آب زیرزمینی ناشی از پارامتر­های فیزیکی و شیمیایی آب با استفاده از روش ANFIS-FCM در محدوده­های مطالعاتی آذرشهر، عجب­شیر و مراغه حوضه­ آبریز دریاچه ارومیه می­باشد. جهت دست­یابی به این هدف، ۸۲ نمونه آب از چاه و چشمه­های دشت­ها برداشت و داده­ها در آزمایشگاه مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت. آمارهای توصیفی داده­ها و ماتریس همبستگی پارامترهای مورد مطالعه با استفاده از نرم­افزار SPSS بدست آمد. با تشکیل ماتریس همبستگی، مشخص گردید که چهار پارامتر شوری (Salinity)، اکسیژن محلول (DO)، کل مواد جامد محلول (TDS) و pH، نسبت به سایر پارامترهای موجود، بیشترین همبستگی را با هدایت الکتریکی (EC) دارند. بنابراین ورودی­های مدل شامل چهار پارامتر نامبرده و خروجی نیز با توجه به هدف تحقیق، هدایت­الکتریکی انتخاب شد. داده­ها پس از استاندارد­سازی، وارد محیط متلب شده و با استفاده از روش ANFIS-FCM، هدایت­الکتریکی آب زیرزمینی پیش­بینی گردید. در این روش ۸۰ درصد داده­ها (۶۶ نمونه) برای مجموعه داده آموزش و ۲۰ درصد داده­ها (۱۶نمونه) برای مجموعه داده آزمون به طور تصادفی انتخاب شدند. برای مجموعه داده آموزش مدل ANFIS-FCM مقادیر R۲، RMSE و VAF به ترتیب ۹۹۹۹/۰، ۰۰۳۲۳۹۹/۰ و ۹۹۹۹۳/۰ بدست آمدند و همچنین برای مجموعه داده آزمون مدل ANFIS-FCM مقادیر R۲، RMSE و VAF به ترتیب ۹۹۹۸/۰، ۰۰۲۹۹۴۹/۰ و ۹۹۹۷۲/۰ حاصل گردید. با استفاده از نتایج به دست آمده از این مدل، مشخص شد که هدایت­الکتریکی تخمین زده شده در محدوده­های مورد بررسی از دقتی بسیار خوب و همبستگی بالایی نسبت به مقادیر اندازه­گیری شده برخوردار بوده است. در نتیجه روش هوشمند ANFIS-FCM روشی موثر، کارآمد و دقیق جهت تخمین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب می­باشد.

هدایت الکتریکی, ANFIS-FCM, آب زیرزمینی, حوضه ی دریاچه ارومیه