سعیده شهبازین - استادیار جمعیت شناسی، موسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران
رسول صادقی - دانشیار گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مریم رضایی - دانشجوی دکتری جمعیت شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

پژوهش ­های متعددی در چند دهه اخیر به بررسی  ابعاد و پیامدهای مهاجرت داخلی در ایران پرداخته­ اند. این مقاله با بهره گیری از روش مرور حیطه­ ای و چارچوب آرکسی و املی به بررسی پژوهش­ های مهاجرت داخلی در ایران در سه دهه اخیر پرداخته و در تلاش ­است تا تصویری از ویژگی­ ها، تعیین­ کننده­ ها و پیامدهای مهاجرت ارائه دهد. نتایج بیانگر تسلط روش­ های کمی و داده­ های پیمایشی در پژوهش های مهاجرت است. بیش از نیمی از پژوهش­ ها بر مهاجرت­ های روستا به شهر و حدود یک پنجم بر جریانات مهاجرتی و پیامدهای آن به استان تهران متمرکز بوده­ اند. همچنین، بیش از ۵۲ درصد پژوهش­ ها، عوامل و بسترهای تعیین کننده­ مهاجرت داخلی، ۳۱ درصد تبعات و پیامدهای مختلف مهاجرت بر مهاجران و مبادی و مقاصد مهاجرتی، ۱۳ درصد روندها و الگوهای مهاجرت و در نهایت ۳ درصد ویژگی­ های جمعیتی مهاجران داخلی را بررسی کرده­ اند. بعلاوه نتایج نشان داد که توسعه نابرابر، تمرکزگرایی امکانات و فرصت­ های اقتصادی و آموزشی، تغییرات اقلیمی، تفاوت های درآمدی، دستیابی به شغل، و شبکه­ های اجتماعی ازجمله مهمترین عوامل زمینه­ ساز مهاجرت داخلی در ایران می­ باشند. با این حال، حوزه مهاجرت داخلی در کشور نیازمند استفاده از شاخص­ ها و معیارهای جدید برای مقایسه­ های بین­ المللی، پرداختن به ابعاد و الگوهای نوپدید مهاجرت و بهره گیری از روش­ های کیفی است.

مهاجرت داخلی, مرور حیطه ای, الگوهای مهاجرت, علل مهاجرت, چارچوب آرکسی و املی