صدرا قائدعلی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
حمید طبسی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
ابوالقاسم رادفر - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه ازاد اسلامی، جیرفت، ایران

در عصر صفوی که یکی از درخشان­ترین دوره­های هنر ایرانی – اسلامی است، جریان­های ادبی و هنری، روایت­گری کامل از فرهنگ مردم آن روزگار است که افق­های دید هنرمند را گسترش می­دهد. ارتباط تنگاتنگ میان شعر و نقاشی ایرانی در این عصر و درهم تنیدگی شعر با طنز از ویژگی­های بارز هنر این دوره است. از میان شاعران طنزپرداز معروف این دوره می­توان به بیدل و کلیم اشاره کرد که مفاهیم طنزآمیز و انتقادی را با شگردهای هنری خاص خود آورده­اند. مسئله­ای که اینجا مطرح است زیبایی­شناسی طنزهای موجود در آثار ادیبانی چون بیدل و کلیم و بازشناسی این زیبایی در هنر دوره صفوی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیل و با تکیه بر داده­های منابع کتابخانه­ای به رشته تحریر در آمده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که شاعران مذکور در ساختار طنزهای خود با زبان ادبی – هنری و با آگاهی از رموز بلاغت، کلام رندانه خود را در خطاب به اهل تفکر و تامل سروده­­اند. از میان نقاشان معروف این عصر نیز می­توان به کمال­الدین بهزاد و رضا عباسی اشاره کرد که با نگرشی جدید به خلق نقاشی­های پرمایه پرداخته­اند. نقاشان نیز همانند شاعران طنزپرداز، مفاهیم و معانی جامعه پیرامون خود را با بیان زنده و جاندار که حاکی از تشخیص ویژه آنهاست، به­خوبی تصویر کرده­اند. همگامی و هماهنگی میان شعر و نقاشی را می­توان در محافل اجتماعی آن روزگار بویژه در قهوه­خانه دانست که با حضور اقشار مختلف مردم به طرح و نقد شعر و پیوند آن با  نقاشی پرداخته­اند.اهداف پژوهش:۱.تبیین انگیزه شاعران از طرح مقوله­های طنزآمیز در خلال آثارشان.۲.بازشناسی انعکاس فرهنگ مردم عصر صفوی در شعر و نقاشی­های آن دوره.سوالات پژوهش:۱.بیدل و کلیم از عناصر بلاغی چگونه در طنزهای خود بهره جسته­اند؟۲.آیا نقاشی­های عصر صفوی توانسته است بازتاب دهنده فرهنگ مردم آن روزگار باشد؟

نقاشی, بیدل, کلیم, طنز, دوره صفوی