علیرضا کاهه - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ولایت ایرانشهر

طه حسین، ادیب و ناقد معاصر عرب، از پیشگامان جنبش نوگرایی در مصر بود و در ادبیات معاصر عرب، از جایگاه خاصی برخوردار گشت. طه حسین، آثار اجتماعی و تاریخی بسیاری نوشته و به دلیل مصاحبت با قرآن کریم، تحت تاثیر اسلوب قرآن کریم قرار گرفته و جلوه های مختلف این تاثیرپذیری را در شیوه ی نویسندگی خود به ودیعه گذارده است. بیگمان این تاثیرپذیری، سبک داستانی او را پویا، استوار و آهنگین ساخته است. از جمله آثار طه حسین که اقتباس از قرآن کریم در آن نمودی خاص یافته، مجموعه داستانی «المعذبون فی الارض» است که با تاملی اندک در ساختار این کتاب، می توان بینامتنیت قرآنی را در آن ملاحظه کرد. این مقاله با تکیه بر روش توصیفی– تحلیلی، با تحلیل و واکاوی واژگانی و ساختاری مجموعه «المعذبون فی الارض» و تاثیر پذیری این مجموعه از قرآن کریم بر مبنای نظریه بینامتنیت می پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که: الف) نویسنده در این مجموعه داستانی، به گونههای مختلفی از متن قرآن کریم الهام گرفته است که از آن جمله می توان به تاثیر واژگانی، فواصل آیات، ساختار آیات بلند و اسالیب متنوع بیانی قرآن کریم اشاره کرد. ب) جلوه های بینامتنیت قرآنی این مجموعه داستانی را می توان در نوع نفی جزئی یا اجترار و نیز در نوع نفی کلی یا حواری که ادبی تر و دارای نوآوری بیشتری است یافت.

قرآن کریم, بینامتنیت, ساختار , المعذبون فی الارض, طه حسین