سعیده زمردی - Assistant Professor of Psychology, Department of Psychology, West Tehran Branch, Azad University, Tehran, Iran
رقیه علیزاده - Department of Psychology, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran. Iran.

پیش زمینه و هدف: بسیاری از افراد مبتلا به ام اس نارضایتی خود را از برنامه­ های مدیریت درد گزارش می­کنند و نیاز مبرمی به شناسایی مداخلات روان­شناختی موثری که تجربه درد را کاهش می­ دهند وجود دارد. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی بر خستگی و درد مزمن زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس است. مواد و روش کار: روش پژوهش از نوع مطالعات شبه آزمایشی با دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل بود.  جامعه آماری شامل تمام بیماران زن مبتلا به بیماری ام اس بود که در انجمن ام اس شهر تهران عضویت دارند. از این میان ۴۵ نفر با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در گروه ­های آزمایش و کنترل قرار گرفتند (هر گروه ۱۵ نفر). گروه اول و دوم آزمایش به ترتیب ۱۰ جلسه درمان شناختی-رفتاری و ۸ جلسه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی دریافت کردند. گردآوری داده­ های پژوهش با استفاده از پرسشنامه چندبعدی خستگی استمس (۱۹۹۶) و مقیاس رتبه­بندی عددی درد ون کورف (۱۹۹۲) صورت گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد دو مداخله درمان شناختی-رفتاری و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی موجب کاهش خستگی مزمن در زنان مبتلا به بیماری ام­اس شدند (۰۵/۰>p)؛ در خصوص متغیر درد مزمن این اثر معنادار نبود (۰۵/۰

Chronic Fatigue Disorder, Chronic Pain, Cognitive Behavior Therapy, Mindfulness., اختلال خستگی مزمن, درد مزمن, رفتار درمانی شناختی, ذهن آگاهی