مهدی ابراهیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد، فیزیولوژی دام، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، تبریز- ایران.
امیر کریمی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، تبریز- ایران.
ذبیح الله نعمتی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، تبریز- ایران.
محمدرضا شیخلو - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، تبریز- ایران.
نامدار کامرانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، فیزیولوژی دام، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، تبریز- ایران.

     هدف این آزمایش بررسی افزودن عصاره­های هیدروالکلی گیاهان رزماری و رازیانه در رقیق­کننده بر کیفیت اسپرم منجمد-یخ­گشایی شده خروس­های تحت تنش حاد اکسیداتیو بود. ۲۴ قطعه خروس سویه راس ۳۰۸ به طور تصادفی در دو دسته بدون تنش (کنترل) و تحت تاثیر تنش اکسیداتیو با تزریق دگزامتازون به صورت زیرجلدی در سه نوبت بصورت یک روز در میان و به مقدار ۴ میلی­گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در یک هفته (دگزا) تقسیم شدند. منی گرفته شده پرندگان هر گروه مخلوط و برای اعمال برنامه انجمادی، به­ عنوان گروه­های آزمایشی به این ­شرح استفاده شد: ۱) گروه کنترل (بدون استرس و مکمل­سازی رقیق­کننده با عصاره)، ۲) گروه دریافت­کننده دگزامتازون (دگزا)، ۳) گروه عصاره هیدروالکلی رزماری  به مقدار ۱۰ میلی­گرم در دسی­لیتر رقیق­کننده گروه کنترل (کنترل+رزماری)، ۴) گروه عصاره هیدروالکلی رزماری به مقدار ۱۰ میلی­گرم در دسی­لیتر رقیق­کننده گروه دگزامتازون (دگزا+رزماری)، ۵) گروه عصاره هیدروالکلی رازیانه به مقدار ۶ میلی­گرم در دسی­لیتر رقیق­کننده گروه کنترل (کنترل+رازیانه) و ۶) گروه عصاره هیدروالکلی رازیانه به مقدار ۶ میلی­گرم در دسی­لیتر رقیق­کننده گروه دگزامتازون (دگزا+رازیانه). نتایج نشان داد تنش ایجادشده موجب کاهش فرآسنجه­های حرکتی و بیوشیمیایی اسپرم شد (۰۵/۰>P). زنده­مانی و یک­پارچگی غشای اسپرم در گروه­های کنترل+رزماری و کنترل+رازیانه نسبت به سایر گروه­­های آزمایشی بالاتر بود (۰۵/۰>P)، همچنین افزودن عصاره­های رزماری و رازیانه در گروه­های دریافت­کننده دگزا، موجب بهبود فرآسنجه­های مذکور و نیز تحرک کل و پیش­رونده در اسپرم پرندگان مذکور گردید (۰۵/۰>P). به طور کلی نتایج نشان داد مکمل­سازی رقیق­کننده اسپرم با عصاره­های رزماری و رازیانه می­تواند موجب بهبود کیفیت اسپرم منجمد-یخ­گشایی خروس­های پرورش یافته تحت تنش حاد گردد.

خروس, دگزامتازون, عصاره رازیانه, عصاره رزماری, کیفیت اسپرم