حامد آثاری - دانش آموخته دکتری معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(علیه السلام)، تهران، ایران
محمد هادی همایون - استاد دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(علیه السلام)، تهران، ایران

این پژوهش به مطالعه مفهوم «صمیمیت» در اجتماع منزلی به عنوان رمز «اثربخشی ارتباطات خانوادگی» و کمک گرفتن از این مشخصه برای اثربخشی دیگر انواع ارتباطات در اجتماع مدنی انسانی می پردازد. در این مقاله با کمک گرفتن از روش تحقیق تحلیلی استنتاجی نسبتی میان مفهوم «صمیمیت» در اندیشه اندیشمندان حوزه مطالعات خانواده، با مفهوم «ارتباطات تراکنشی» از منظر اندیشمندان علوم ارتباطات و معارف قرآنی و روایی درباره «خانواده» برقرار شده است. ابتدا از منظرگاه «ارتباطات تراکنشی» که از جمله کامل ترین منظرگاه های مطالعه «ارتباطات انسانی» است به مفهوم «صمیمیت» به عنوان اصلی ترین مشخصه «ارتباطات خانوادگی» توجه شده است و فرایند «تراکنش صمیمیت» و در نتیجه حاکم شدن روح صمیمیت در «ارتباطات خانوادگی» بر آن اساس توضیح داده شده است. سپس نسبت آن با مفهوم قرآنی «مودت» مورد مداقه قرار گرفته است و «اثربخشی ارتباطات خانوادگی» در سایه «تراکنش صمیمیت» و «تراکنش مودت» مورد تعلیل واقع شده است. در ادامه راهکار اثربخشی ارتباطات در اجتماع مدنی، تعمیم این دو خصیصه «ارتباطات خانوادگی» به دیگر «ارتباطات اجتماعی» و تشکیل «خانواده گسترده ایمانی» معرفی شده و مفاهیم «ابوت اجتماعی»، «بنوت اجتماعی» و «اخوت اجتماعی» تبیین شده است.

ارتباطات خانوادگی, ارتباطات تراکنشی, تراکنش صمیمیت, تراکنش مودت, ارتباطات اثربخش اجتماعی, خانواده گسترده ایمانی, ابوت اجتماعی, بنوت اجتماعی, اخوت اجتماعی, سپهر ارتباطی, سپهر معنایی