محمدجواد رحیم دل - دانشجوی کارشناسی ارشد استخراج معدن، دانشگاه صنعتی شاهرود
فرهنگ سرشکی - دانشیار دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود

امروزه سازه های زیرزمینی با توجه به شرایط گسترش و توسعه شهرها، به طور فزایند های ساخته شده و مورد بهره برداری قرار میگیرند. با توجه به توسعه شهرها و افزایش نیاز بشر به استفاده از فضاهای زیرزمینی در جهت سهولت برقراری ارتباطات خود، فاصله بین تأسیسات، ساختمانهای مسکونی و سازههای زیرزمینی کمتر و احتمال بروز حوادث بیشتر شده است. در فضاهای زیرزمینی در حال ساخت که مقاومت و رفتار سنگ ونگهداری تاثیرپذیر از نیروهای دینامیکی حاصل از انفجار بوده، دسترسی به مقاومت نهائی طراحی زمانی میسر میگردد که عوامل کاهش دهنده این مقاومت از جمله امواج لرزه ای کنترل گردند. در صورت عدم کنترل امواج انفجاری (و همچنین توالی عملیات آتشکاری که دارای تاثیراتمخرب تدریجی می باشند)، تاثیر مخرب آنها بر اجزای سیستم نگهداری (همانند پیچ سنگ و شاتکریت) اجتنابناپذیر است. مقدار لرزش مجاز با در نظر گرفتن قابلیت انتقال موج در سنگ، فاصله از منشاء، مشخصات مقاومتی سازه، عمر و جنس مصالح و ارزش سازه قابل تعیین است. از عمده- ترین مسائل در خلال پیشروی حفاریهای زیرزمینی به روش چالزنی و آتشباری، موج فشار هوای ناشی از انفجار است. در صورتی که سرعت انتشار این موج بیشتر از سرعت صوت باشد، این پدیده انفجار هوا نامیده میشود. پیشبینی این پدیده میتواند دیدگاه مهمی در طراحی الگویانفجار به مهندسین معدن و عمران بدهد. تاکنون مدلهای زیادی به منظور پیشبینی موج ضربه ناشی از انفجار درون تونلها و گالریها ارائه شده که هدف از این مدلها برآورد آسیبها و خسارات وارد بر افراد، تجهیزات یا تأسیساتی که درون تونل و یا به طور فرضی در معرض انفجار هستند، بوده است. در این مقاله مدلی جدید در تخمین سطح فشار هوا در داخل و خارج از سازههای زیرزمینی ارائه شده است. در این مدل تعداد پارامترهای مؤثر بیشتری نسبت به مدلهای دیگر در نظر گرفته شده که با در نظر گرفتن موقعیت سازههای سطحی و تعیین مقدار ماده منفجره مناسب در هر نوبت از آتشباری، امکان انجام انفجاری بدون خسارت را فراهم میآورد

آتشباری، سازههای زیرزمینی، تأثیرات نامطلوب انفجار، امواج انفجار هوا