فضل الله غفاریان - دانش آموخته کارشناسی ارشد، بخش اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
زکریا فرج زاده - دانشیار بخش اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

منشا اصلی انتشار آلاینده­ها در ایران حامل­های انرژی است، اما در مورد اکسیددی­نیتروژن و متان فرآیند تولید کشاورزی نقش مهمی دارد. در همین راستا، مطالعه حاضر با هدف تحلیل شدت انتشار آلاینده­های منتخب در بخش کشاورزی و ارزیابی عوامل تعیین­کننده آن صورت گرفت. برای این منظور ابتدا با استفاده از روش تحلیل تجزیه، شدت انتشار در بخش کشاورزی به اجزای آن­ تجزیه گردید. سپس با استفاده از تحلیل رگرسیون نقش عوامل تعیین­کننده در شدت انتشار ارزیابی شد. آلاینده­های منتخب در بخش کشاورزی شامل متان، اکسیددی­نیتروزن و دی­اکسیدکربن منتشرشده از فرآیند تولید و دوره مطالعه شامل ۹۵-۱۳۵۲ می­باشد. یافته­ها نشان داد شدت انتشار متان و اکسیددی­نیتروژن در دوره مطالعه سالانه ۹/۳ و ۶/۲ درصد در حال کاهش بوده است. سطح تولید در زیربخش­های کشاورزی عامل مهمی در شدت انتشار است. به این ترتیب که انتظار می­رود یک درصد افزایش در سطح تولید زیربخش دام شدت انتشار متان را ۹/۰ درصد افزایش و شدت انتشار ­اکسیددی­نیتروژن را بیش از ۳/۳ درصد کاهش دهد. از سوی دیگر همین میزان افزایش در سطح تولید زیربخش زراعت و باغبانی شدت انتشار متان را ۹/۰ درصد کاهش و شدت انتشار ­اکسیددی­نیتروژن را بیش از ۳/۳ درصد افزایش خواهد داد. اثر متغیرهای کلان اقتصاد ایران شامل نرخ شهرنشینی و درجه بازبودن اقتصاد بر شدت انتشار در بخش کشاورزی چندان حایز اهمیت ارزیابی نشد. به این ترتیب سیاست­های اتخاذشده برای کاهش شدت انتشار باید متمرکز بر متغیرهای بخش کشاورزی و بصورت مجزا در هر زیربخش دنبال شود.

اکسیددی نیتروژن, بخش کشاورزی, شدت انتشار, متان