زینب ظاهری عبده وند - کارشناس ارشد سنجش از دور و GIS، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز
مرضیه مکرم - دانشیار بخش مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز
فاطمه مسکینی ویشکایی - استادیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز

پهنه بندی اکولوژیکی کشاورزی، ابزاری برای ارزیابی مناسب منابع اراضی، برنامه ریزی و مدیریت بهتر کشت در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار است. با توجه به اهمیت استان خوزستان در کشاورزی کشور و راهبردی بودن محصول گندم، در این پژوهش پهنه بندی پتانسیل تولید کشت گندم در منطقه دشت باغه خوزستان انجام شد. ویژگی های اقلیمی شامل دمای میانگین، کمینه و بیشینه و همچنین بارندگی سالیانه بودند. همچنین، عوامل محیطی شامل ویژگی های توپوگرافی (شیب) و ویژگی های خاک (شیمیایی و فیزیکی) در نظر گرفته شدند. ویژگی های خاک از داده های ۹۶ پروفیل خاک حاصل از مطالعات نیمه تفصیلی منطقه تعیین شد. پهنه بندی ویژگی های مختلف خاک و متغیرهای اقلیمی با استفاده از روش وزن­ دهی عکس فاصله (IDW) انجام شد. سپس با استفاده از توابع عضویت، نقشه فازی هر یک از پارامترهای موثر در تعیین مناطق مستعد برای کشت گندم تهیه شد. در ادامه با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن هر یک از لایه ها مشخص و در نهایت در محیط GIS نقشه تناسب اراضی برای کشت گندم تهیه شد. شایان ذکر است که در این مطالعه مهم ترین پارامترهای موثر بر کشت گندم قبل از ورود به مدل، با استفاده از روش های آماری انتخاب شدند. نتایج نشان داد که بخش غربی منطقه مورد مطالعه براساس ویژگی های خاک، اقلیم و توپوگرافی منطقه برای کشت گندم مناسب است و حدود ۴۶ درصد از مساحت کل محدوده مورد مطالعه را به خود اختصاص داده است (۴۲۲۰ هکتار) و قسمت­ هایی از جنوب و شمال منطقه مورد مطالعه، نامناسب ­ترین شرایط را برای کشت گندم دارند. بنابراین با استفاده از روش فازی و AHP می ­توان مکان­ های مناسب برای کشت محصولات زراعی را تعیین کرد.

پهنه بندی اکولوژی کشاورزی, مدل تحلیل سلسله مراتبی, وزن­ دهی عکس فاصله, GIS