پیام توکلی - دانشگاه هرمزگان
علی رستمی - دانشگاه پیام نور
صغری راستی - دانشگاه شیراز

ذخیره آهن تنگ زاغ در ۱۱۷ کیلومتری شمال شرق بندرعباس، استان هرمزگان و در پهنه ساختاری زاگرس چین­خورده واقع است. کانه­زایی آهن به صورت اکسیدهای آهن (هماتیت) درون گنبد نمکی و یا در شکستگی­ها و سطوح بین­لایه­ای سازندهای جوان­تر وابسته به دوران سوم صورت گرفته است. بر اساس بررسی­های میکروسکوپی، قطعه­های دولومیتی سنگ های میزبان با اکسیدهای آهن در اثر فرایند جانشینی دربرگرفته شده­اند. بافت­ کانسنگ رگه­ای، رگچه­ای، جانشینی و پرکننده فضاهای خالی است. هماتیت فراوان­ترین کانی سازنده این کانسار است و کانی های گوتیت، دولومیت و کوارتز کانی های فرعی این کانسار هستند. بر پایه داده­های زمین شیمیایی، مقدار اکسید آهن در این کانسار به بیش از ۸۹ درصد وزنی می رسد. مقدار فسفر و تیتانیوم پایین از یک سو خاستگاه ماگمایی و از سوی دیگر نبود ویژگی های مربوط به اسکارن­ها خاستگاه اسکارنی ذخیره آهن مورد بررسی را رد می­کند. با توجه به داده­های صحرایی و ویژگی­های کانی شناسی و زمین شیمیایی، کانسار آهن تنگ زاغ در چهار مرحله تشکیل شده است: ۱. جایگیری توده­های آتشفشانی و ورود سیال­های آهن­دار با یک خاستگاه آتشفشانی در یک حوضه رسوبی، ۲. غنی­سازی آهن توسط فعالیت سیال­های گرمابی به دلیل گنبدزایی نمکی، ۳. تمرکز و نهشت دوباره آهن توسط فعالیت­های زمین­ساختی و ۴. تشکیل کانی­های هماتیت، گوتیت و مالاکیت در اثر عملکرد فرایندهای سوپرژن و هوازدگی بر روی ذخیره، کانی­­های هماتیت، گوتیت­ و مالاکیت تشکیل شده­اند.

Geochemistry, salt dome, Hematite, Tang Zagh, Hormozgan, خاستگاه؛ زمین شیمی؛ گنبد نمکی؛ هماتیت؛ تنگ زاغ؛ هرمزگان.