مهسا رحیمی پول - دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران.
داود اکبری نودهی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران.
رضا اسدی - گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران، استادیار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران، آمل، ایران.
علی باقری - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران
فضل شیردل شهمیری - استادیار گروه زراعت، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران

با توجه به اهمیت کشت برنج، به ویژه در استان مازندران، ضروری است که برنامه­ریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان در بخش کشاورزی صورت گیرد تا تقاضای آب برای تولید برنج کاهش یابد. به این منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار (روی رقم طارم هاشمی) طی سال زراعی ۱۳۹۹ در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور-در آمل اجرا شد. تیمارها شامل کشت رایج با آبیاری غرقابی (T۱)، کشت رایج با آبیاری قطره­ای (T۲)، کشت نشایی در بستر گلخراب نشده با آبیاری قطره­ای (T۳) و کشت مستقیم بذر در بستر خشک با آبیاری قطره­ای (T۴) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده­ها نشان داد اثر روش­های کشت و آبیاری بر ارتفاع بوته، عملکرد، آب مصرفی، آب آبیاری، بهره­وری آب مصرفی و بهره­وری آب آبیاری موثر بوده و از نظر آماری در سطح %۱ و %۵ معنی­دار بود. بیش­ترین و کم­ترین مقدار عملکرد به­ترتیب متعلق به تیمارهای T۱ و T۴ با ۴۰۷۹ و ۲۸۷۶ کیلوگرم در هکتار بود. بیش­ترین بهره­وری آب مصرفی متعلق به تیمار T۲ با ۰/۶۱ کیلوگرم در مترمکعب بود که با کشت رایج با آبیاری غرقابی (T۱) اختلاف معنی­داری نداشت. کم­ترین مقدار بهره­وری آب مصرفی نیز با ۰/۴۵ کیلوگرم در مترمکعب متعلق به تیمار T۴ بود. بیش­ترین و کم­ترین مقدار بهره­وری آب آبیاری به­ترتیب متعلق به تیمارهای T۲ و T۱ با ۰/۶۷ و ۰/۵۲ کیلوگرم در مترمکعب بود. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش، تیمار کشت رایج با آبیاری قطره­ای کاهش عملکرد قابل توجه­ای نسبت به تیمار کشت رایج با آبیاری غرقابی نداشت و با صرفه­جویی در مصرف آب میزان بهره­وری آب را افزایش داد؛ ازین رو تیمار کشت رایج با آبیاری قطره­ای به­عنوان بهترین تیمار در این پژوهش شناخته شد.

بستر گلخراب, رقم طارم هاشمی, مدیریت آبیاری