سید موسی حسینی - دانشیار گروه جفرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
نفیسه اشتری - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه شهید بهشتی
عارفه شعبانی عراقی - پژوهشگر پسا دکتری پالئوکلیماتولوژی یا اقلیم دیرینه گروه جفرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

پدیده سیلاب به عنوان یک رویداد هیدرواقلیمی و از مهم­ترین مخاطرات طبیعی در ایران است، در این راستا تهیه­ نقشه­های مناطق آسیب­پذیر مخاطره سیلاب در محدوده­های شهری از مهم­ترین دغدغه­های برنامه­ریزان محیطی است. پژوهشگران برای دستیابی به این هدف باید از داده­ها و مدل­های هیدرولوژی مناسب با بهترین کارآیی استفاده کنند. در واقع یکی از مهمترین مسائلی که بر نتایج حاصل از مدل­های مختلف هیدرولیکی که پهنه­های خطر سیلاب را مشخص می­کنند. تاثیرگذار است، نقش توان تفیک مدل رقومی ارتفاعی و ضریب زبری است. ضریب زبری هم یکی از مشخصه­های مهم در مطالعه خصوصیات جریان رودخانه­ای می­باشد، لذا تعیین ضریب زبری مناسب که معرف شرایط واقعی رودخانه باشد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در این پژوهش از مدل HEC-RAS در نرم­افزار WMS که از کاربردی­ترین مدل­های هیدرولوژیست استفاده شده است. در این مدل تاثیر مدل­های رقومی ارتفاع با توان تفکیک مختلف و میزان حساسیت مدل به تعیین ضریب زبری مانینگ در مساحت دقیق پهنه­های متاثر از سیلاب درخروجی مدل بررسی شده است. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش حوضه آبخیز رودخانه کشکان با وسعت ۹۲۷۶ کیلومترمربع است که قسمتی از آن مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که افزایش توان تفکیک مدل رقومی ارتفاعی در تعیین پهنه­های آسیب­پذیر سیلاب در دقت این مدل بسیار تاثیرگذار است و برعکس کاهش آن دقت محدوده­ها را پایین آورده به طوریکه با واقعیت محیطی تطبیق ندارد، همچنین مدل HEC-RAS-WMS به تغییرات ضریب زبری مانینگ حساس بوده و باید برای تعیین پهنه­های سیلاب در این مدل به تغییرات ضریب زبری و تعیین آن دقت لارم به عمل آید. با توجه به این موضوع پژوهشگران این حوزه باید دقت کافی را در استفاده از داده­های مناسب در این موضوعات داشته باشند تا نتایج کاربرد مناسب را در برنامه­ریزی­های شهری و منطقه­ای داشته باشد.

توان تفکیک, مدل رقومی ارتفاع, ضریب زبری مانینگ, سیلاب, مدلHEC-RAS-WMS