معصومه حسام - استادیار گروه آموزشی فیزیوتراپی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران.
سعیده منجزی - گروه آموزشی فیزیوتراپی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران.
فرشاد ملهمی - دانشجو دکتری تخصصی فیزیوتراپی،کمیته تحقیقات دانشجویی،دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران
محمد مهرآور - مربی گروه آموزشی فیزیوتراپی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران.

مقدمه: طراحی آموزشی به عنوان یکی از عوامل موثر در بهبود کیفیت آموزش مجازی معرفی شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین عناصر  و مولفه های طراحی و مدیریت فرایند تعاملی آموزش مجازی انجام شده است.روش کار: مطالعه حاضر مروری از نوع Overview است. این نوع مطالعات مروری، با هدف بررسی و تبیین ویژگی های یک مفهوم و توضیح آن انجام می شود. مطالعه حاضر در پاسخ به این سوال که مولفه های اساسی در طراحی، اجرا و مدیریت یک برنامه آموزش مجازی مورد نیاز است، انجام شده است. نتایج مطالعه حاضر می تواند در برنامه ریزی مداخلات و یا دوره های آموزشی که بستر آموزش مجازی طراحی و اجرا می شود، کاربرد داشته باشد. مطالعه حاضر از طریق جستجوی کلید واژه های  Distance education, virtual education, e-learning, instructional design, e-teaching, educational management,   و e-teacher معادل فارسی آن طراحی آموزشی، آموزش مجازی، یادگیری الکترونیکی، تدریس الکترونیکی، آموزش از راه دور، مدیریت آموزشی، آموزش و مدرس الکترونیکی در پایگاه های دادهMagIran, ISC , SID ,Scopus, Science Direct, PubMed انجام شده است. جستجو به زبان فارسی و انگلیسی در سالهای ۲۰۰۰-  سپتامبر ۲۰۲۰ انجام شده است. در بررسی انجام شده در مرحله اول ۱۲۸ مطالعه استخراج شد. سپس عنوان متون مستخرج بررسی و ۷۸ مستند شامل مقاله، گزارش و راهنما جهت بررسی چکیده در مرحله بعد وارد شد. در نهایت براساس معیار ورود ۴۲ مطالعه، ۱۸ مطالعه فارسی و ۲۴ مطالعه انگلیسی جهت بررسی کامل متن مورد بررسی قرار گرفت و در مطالعه حاضر مورد استفاده شد.نتایج: نتایج مطالعات نشان دادند چارچوب طراحی آموزشی در فرایند آموزش مجازی شباهت زیادی به مراحل طراحی آموزشی در فرایند آموزش حضوری دارد اما در جزئیات، لازم است ویژگی های آموزش مجازی/الکترونیکی درنظرگرفته شود. در فرایند طراحی آموزش مجازی لازم است به هشت مولفه شامل تعیین مخاطب، تعیین اهداف و پیامدهای مورد انتظار، محتوای آموزشی، نحوه سازماندهی محتوا، تعیین روشهای آموزش و فعالیتهای یادگیری، تعیین رسانه های آموزشی، نحوه ارزیابی فراگیر و ارزشیابی برنامه/دوره آموزشی توجه داشت. تدوین طرح درس/دوره و تدوین راهنماهای یادگیری به عنوان نقشه راه برای اساتید و فراگیران در بستر آموزش مجازی اهمیت دارد تا یادگیری موثر فراگیران را تسهیل نماید. در فرایند آموزش مجازی لازم است مدرس با ایجاد فعالیتهای یادگیری مبتنی بر مسئله مانند پروژه، سوالات مبتنی بر سناریو، تکالیف تحلیلی و گروه های بحث، فرصت تحلیل و کاربرد آموخته ها را برای فراگیران فراهم کند. همچنین بازخورد اساتید به فعالیتهای یادگیری فراگیران به عنوان پایه ای ترین سطح تعامل مدرس و فراگیر تعریف شده است. ارزشیابی به عنوان آخرین گام طراحی آموزشی معرفی شده است که اجرای مداوم آن در رشد اثربخشی برنامه های آموزشی اهمیت داردنتیجه گیری: طراحی و مدیریت یک فرایند آموزش مجازی، موضوع چند بعدی است که مولفه های مختلفی مانند عناصر هشت گانه طراحی آموزشی، تکنولوژی های آموزشی دردسترس، فعالیتهای مشارکتی و ایجاد فرصت یادگیری همتا و رشد توانمندی های مدرسین در محیط آموزش الکترونیکی در موفقیت برنامه آموزش مجازی نقش کلیدی دارد.

خودکارآمدی پژوهشی, عملکرد پژوهشی, دانشجویان تحصیلات تکمیلی