محمد سعید کریمی - استادیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
مهرداد قمری - دانشجوی دکتری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
عبدالعظیم امیرشاه کرمی - استادیار، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران

در اکثر آیین نامه های سازه ای، ظرفیت جابجایی در دیوارهای برشی بنایی، تخمینی از عملکرد رفتاری و نسبت ابعادی نمونه ها می باشد. این تحقیق، به منظور بررسی اثر ظرفیت جابجایی دیوارهای برشی بنایی تاریخی ایرانی و تاثیر وجود پارامترهایی نظیر قیودات جانبی، هندسه و ابعاد، و مقدار پیش فشار اعمالی بر ظرفیت جابجایی آن ها انجام شده است. از این رو، ۶۴ نمونه مختلف از دیوارهای بنایی تحت بارگذاری برشی درون صفحه ای، برای چهار حالت مختلف از قیودات جانبی (ناشی از اثرات دیوارهای جانبی و سقف)، چهار نسبت ابعادی (نسبت ارتفاع به طول) متفاوت ۰/۵ ، ۰/۷۵، ۱، و ۵/۱، با سه اندازه مرسوم برای ضخامت دیوار (۰/۲۰ ، ۰/۳۵، و ۰/۵۰ متر)، تحت بار پیش فشار ۰/۱مگاپاسکال (متناظر بار یک سقف) مدل سازی گردیدند. ضمنا، دیوار با ضخامت ۳۵/۰ متر تحت بار پیش فشار ۰/۲ مگاپاسکال (متناظر با بار اعمالی از طرف دو سقف) نیز مدل گردید. تمامی مدل ها (۶۴ مدل) تحت تحلیل های غیرخطی پوش آور، قرار گرفتند. پس از تهیه منحنی-های رفتاری بار - تغییرمکان (منحنی ظرفیت)، به منظور ساده سازی پاسخ ها، ایده آل سازی نتایج توسط منحنی های معادل دوخطی الاستیک خطی - پلاستیک کامل، انجام گردید. نتایج ناشی از ایده آل سازی منحنی های رفتاری بار - تغییرمکان، مشخص نمود که با افزایش قیودات جانبی، افزایش بار پیش فشار و ضخامت دیوارهای بنائی، و نیز کاهش نسبت ابعادی؛ ظرفیت جابجایی دیوارها کاهش می یابد. ضمنا، مشاهده گردید که قید جانبی دیوارهای عرضی - اتصال یافته از دو طرف در دو انتهای دیوار برشی - نسبت به مولفه ی افقی (سقف تنها) در کاهش ظرفیت جابجایی و مقیدترکردن دیوار برشی موثرتر می باشد. در نهایت، بر اساس این مدل سازی، مقدار تغییرمکان نسبی برای دیوارهای برشی بنایی تاریخی ایرانی در بازه ۱/۳۳ تا ۲/۶۳ بدست آمد.

دیوار برشی بنایی ایرانی, قیودات جانبی, تحلیل پوش آور غیرخطی, منحنی ظرفیت بار-تغییرمکان, ظرفیت جابجایی