سروش بختیاری راد - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
زهرا طوطیان - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
جواد صادقی نژاد - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
مهدی وجگانی - گروه مامایی و بیماریهای تولیدمثل، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
بهادر شجاعی - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران

آگاهی از آناتومی گردن رحم به منظور افزایش کارآیی تلقیح مصنوعی از طریق گردن رحم بسیار مهم است. هدف این مطالعه شناسایی مورفولوژی و مورفومتری گردنرحم در گوسفندان نژاد شال و افشاری بود. ۲۰۰ نمونه بر اساس شکل ظاهری، آرایش چین ها و درجه بندی گردن رحم بررسی گردید سپس قالب سیلیکونی تهیه و ارتفاع چین ها، فاصله دهانه خارجی گردن رحم تا اولین چین و فاصله بین چین ها اندازه گیری شد. در بررسی شکل دهانه خارجی گردن رحم بین دو نژاد، تفاوت معنی دار بود (۰۰۱/۰> P). در نژاد افشاری نوع پاپیلا با ۳۲٪ و در نژاد شال نوع منقاراردکی با ۳۸٪ ، بیشترین فراوانی در شکل دهانه خارجی گردن رحم را داشتند.  فراوانی (درصد) درجه گردن رحم در نژاد افشاری به ترتیب درجه ۱ (۱۷%)، درجه ۲ (۴۷%) و درجه ۳ (۳۸%) و در نژاد شال نیز به ترتیب درجه ۱ (۲۱%)، درجه ۲ (۴۷%) و درجه ۳ (۳۲%) بود. هیچ کدام از متغیرهای فاز تخمدانی، گروه سنی (بره میش/بالغ)، نژاد و برهمکنش این فاکتورها با هم، تاثیر بر روی تعداد چین نداشتند. فاز تخمدانی بر روی قطر گردن رحم و فاصله دهانه تا اولین چین و اثر سن بر روی طول و قطر گردن رحم، ارتفاع چین ها، فاصله دهانه تا اولین چین و فاصله بین چین ها معنی دار بودند (۰۵/۰> P). نژاد نیز بر قطر گردن رحم، فاصله دهانه تا اولین چین و فاصله بین چین ها موثر بود (۰۵/۰> P). با شناخت دقیق ساختار گردن رحم میش های نژاد شال و افشاری، شاید بتوان گامی موثر در اجرای تلقیح مصنوعی موفق از طریق گردن رحم برداشت.

تلقیح مصنوعی, آناتومی, گردن رحم, میش