عبدالله رادمرد - دانشگاه فردوسی مشهد, ایران

   ادبیات تطبیقی به بررسی روابط و پیوندهای ادبی بین ملتها پرداخته حلقه رابطی میان ادبیات و دیگر فعالی تهای فکری و ذوقی بشر می شود. شعر فارسی از آغاز بر مبنای شعر عربی به وجود آمده در قالبهای بیانی و اغراض معانی، غالبا شیوه عرب را سرمشق قرار داده ارتباطش با شعر عرب اجتناب ناپذیر بوده است. در کنار اینها تاثیر مقتضیات اقلیمی و قومی و مضمو نهای سنتی گذشته را باید دید که بدان هویتی خاص بخشیده اسطور ههای ایرانی را در آن جای داده از میشود » ناخودآگاه جمعی قوم ایرانی « چیزی که از آن تعبیر به نوعی برخوردار کرده است. آمیختگی اسطوره های قومی و فرهنگ دینی و اشخاص و قصه های قرآنی و تفسیری، شعر فارسی را صبغه ای ایرانی- اسلامی بخشیده است. از انواع شعر، شعر غنایی است که خود به گونه هایی از قبیل خمریه و ساقینامه، اخوانیات و مناظره و حبسیه تقسیم می شود. حبسیه (زندان نامه) از گونه های برجسته این نوع ادبی است که در آن شاعر از موقعیت خود و شرایط سختی که در زندان دارد لب به شکوه و شکایت می گشاید. حبسی هها اغلب در قالب قصیده بوده در دو نوع ایراد شده است. زندانیان نیز با جرمهای « پوزشنامه » و « حسب حال» مختلف بویژه، اتهام سیاسی و یا فکری و اعتقادی و بی دینی زندانی شده اند. این نوشته ابتدا بر ویژگیهای مشترک حبسیه های فارسی و عربی مروری کرده بر ویژگیهای خاص حبسی ههای فارسی تکیه خواهد کرد. طبیعی است که اتکای بیشتر بر این ویژگی ها از طرفی آن را از نوع مشابه خود در عربی جدا میکند و از طرف دیگر زمینه معرفی هر یک از حبسیه های فارسی و عربی را به عنوان گونه یا ژانر ادبی فراهم خواهد کرد.

حبسیه, فارسی, عربی, شعر, ادبیات تطبیقی