ثریا خزائی - دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
محبوبه عارفی - دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

آموزش در محیط های یادگیری الکترونیکی در مقایسه با محیط های چهره به چهره، محیطی متفاوت و جدید است. نبود حضور فیزیکی معلم و فراگیران در محیط های یادگیری الکترونیکی می تواند به یک معضل اساسی در چنین دوره هایی مبدل شود؛ زیرا اثرات نامطلوبی بر رضایت، ماندگاری و عملکرد تحصیلی فراگیران دارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطح حضور آموزشی، حضور اجتماعی و حضور شناختی به عنوان سه مولفه تاثیرگذار بر حس حضور در دوره های مبتنی بر وب در دانشگاه شهید بهشتی انجام گرفت. روش پژوهش در این پژوهش، روش توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان مشغول به تحصیل در دوره های یادگیری الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ بودند. حجم نمونه این پژوهش، ۳۸۰ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند که از این میان ۲۹۳ پرسشنامه قابل تحلیل بود. برای پاسخ به سوالات پژوهشی از آزمون تی تک نمونه ای، رتبه ای فریدمن و ویلکاکسون استفاده شد. آزمون تی تک نمونه ای نشان داد میزان هر سه مولفه حضور آموزشی، شناختی و اجتماعی به طور معناداری از میانگین حد وسط کمتر (p<۰.۰۱) و براین اساس در سطح نامطلوبی قرار دارند. براساس آزمون رتبه ای فریدمن بیشترین رتبه میانگین متعلق به مولفه حضور اجتماعی و کمترین رتبه میانگین مربوط به مولفه حضور شناختی و مولفه حضور آموزشی در رتبه دوم قرار داشت. بین ۳ مولفه حضور آموزشی، اجتماعی و شناختی تفاوت معناداری وجود دارد ( p<۰.۰۱). براساس نتایج آزمون ویلکاکسون بین رتبه مولفه حضور آموزشی با رتبه مولفه های شناختی و اجتماعی و بین رتبه دو مولفه حضور شناختی و اجتماعی اختلاف معنا داری وجود دارد (p<۰.۰۱).

حضور آموزشی, حضور اجتماعی, حضور شناختی, دوره های مبتنی بر وب