هانیه حسین نیا امیرکلایی
سیدرسول موسوی حاجی
حسن هاشمی زرج آباد
مهدی عابدینی عراقی

در سال ???? طی گمانه زنی های انجام شده در اطراف برج رسکت (واقع در روستای فریم، بخش دودانگه شهرستان ساری) فضایی ستون دار از زیر خاک سربرآورد، که کاوشگر آن را شاه نشین نامید. پس از آن سه فصل کاوش جهت بررسی و مطالعه بهتر بخش های مختلف این فضا در سال های ????، ???? و ???? صورت گرفت، ماحصل آن آثار سفالین، شیشه، میخ های آهنی و قطعات گچبری بسیار زیبایی است که از محوطه مذکور بدست آمده است. با توجه به سکه مکشوفه از دوره آل بویه در این محوطه و به عقیده کاوشگر آن قدمت این بنا به اواسط قرن چهارم هجری بر می گردد. از مهم ترین یافته های باستان شناسی این محوطه قطعات گچبری آن است که به لحاظ زیبایی بصری، ترکیب بندی نقوش و کاربرد نقوش گیاهی و هندسی یکی از نمونه های عالی این هنر در صدر اسلام به حساب می آیند که انتقال دستاوردهای هنری دوره ساسانی به وضوح در آن مشهود است. پژوهش حاضر که براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و از نظر ماهیت و روش از نوع تاریخی است، برمبنای طبقه بندی، گونه شناسی و تاریخ گذاری نسبی محوطه، بر میزان تاثیر و تاثر نقوش گچبری های محوطه مذکور را با دوره ساسانی و محوطه های اوایل دوران اسلامی مورد سنجش بررسی قرار دهد. نتایج مطالعات بیانگر آن است که، نقوش به کار رفته در گچبری های مکشوفه از محوطه شاه نشین تا حدود زیادی به نقوش گچبری به کار رفته در تزیینات بناهای قرون اولیه اسلامی شباهت دارد و این نقوش نیز خود متاثر از نقش مایه های تزیینی دوره ساسانی می باشد.

محوطه شاه نشین فریم, گچبری, قرون اولیه اسلامی, طبقه بندی, مقایسه گونه شناختی