سید ابوالفضل موسویان - استادیار دپارتمان الهیات، دانشگاه مفید، قم، ایران.

یکی از موضوعات مهم در بحث نسبت دین و به ویژه اسلام با سیاست، پرسش از مشروعیت و حقانیت حکومت است. در این راستا سوالاتی از این دست مطرح می­شود: در اسلام چه حکومت و نظامی مورد قبول است؟ آیا صرف داشتن شرایط رهبری برای آن کفایت می­کند؟ مردم نقشی در پذیرش دارند؟ آیا زور و غلبه مشروعیت آور است؟ و...در این مقاله، از بیعت که یکی از روش­های حکومتی بوده و در قرآن و روایات مورد تایید قرار گرفته است و در واقع پیش از اسلام نیز بوده و با شرایطی به امضا رسیده است، بحث خواهد شد. در این روش، افزون بر شرایط رهبری، رضایت و مقبولیت مردمی یا به­نحو شرط وجوب یا شرط واجب نیز لحاظ شده است و حکومت نمی­تواند بدون آن، مشروعیت یابد. دامنه و قلمرو این رضایت از قبول حاکم، به پذیرش برنامه­های کلان حکومت نیز گسترش می­یابد، هرچند برخلاف مصالح خودشان تصمیم بگیرند.لذا پس از بحثی درباره مفهوم بیعت، به آیات و روایاتی در این باره استناد شده است و شرایط و قلمرو بیعت مورد بررسی قرار گرفته است. 

بیعت, قلمرو بیعت, شرایط بیعت, بیعت در اسلام, اسلام و مردم سالاری, سیاست در قرآن